The Project Gutenberg EBook of Kiel placas al vi, by William Shakespeare  
  
This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most  
other parts of the world at no cost and with almost no restrictions  
whatsoever.  You may copy it, give it away or re-use it under the terms of  
the Project Gutenberg License included with this eBook or online at  
www.gutenberg.org.  If you are not located in the United States, you'll have  
to check the laws of the country where you are located before using this ebook.  
  
Title: Kiel placas al vi  
       komedio en kvin aktoj  
  
Author: William Shakespeare  
  
Translator: Ivy Kellerman Reed  
  
Release Date: January 4, 2020 [EBook #61103]  
  
Language: Esperanto  
  
  
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK KIEL PLACAS AL VI ***  
  
  
  
  
Produced by Andrew Sly, Miroslav Malovec and the Online  
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net (This  
book was produced from images made available by the  
HathiTrust Digital Library.)  
  
  
  
  
  
  

En'ir'as Or'land'o kaj Adamo.

Orl.

Kiel mi re'memor'as, Adamo, okaz'is laŭ la jen'a manier'o: li don'is testament'e al mi nur du mil kvin'cent spes'mil'o'j'n, kaj, kiel vi dir'as, ordon'is al mi'a frat'o ke li bon'e mi'n eduk'u; kaj de tiam komenc'iĝ'as mi'a mal'ĝoj'o. Mi'a'n frat'o'n li send'is al la lern'ej'o, kaj rumor'o bon'eg'e parol'as pri li'a progres'o: sed mi'n mem li eduk'as kamp'ar'manier'e ĉi tie ĉe'hejm'e, aŭ, por dir'i pli preciz'e, li mi'n ĉi tie mal'eduk'as; ĉar ĉu oni nom'us tio'n eduk'ad'o, por sinjor'o hav'ant'a mi'a'n rang'o'n, kio ne mal'simil'as al la en'dom'ig'o de bov'vir'o? Li'a'j ĉeval'o'j est'as pli bon'e eduk'it'a'j; ĉar krom tio, ke ili est'as bel'a'j pro bon'a nutr'aĵ'o, oni dres'as ili'n, kaj por tio oni dung'as mult'e'kost'a'j'n rajd'ist'o'j'n: sed mi, li'a frat'o, gajn'as ĉe li neni'o'n, krom alt'kresk'ad'o'n; pro kio li'a'j best'o'j en la farm'o'kort'o ŝuld'as al li tiom, kiom mi. Al'don'e al ĉi tiu “neni'o,” kiu'n li tiel sufiĉ'eg'e don'as al mi, li'a kondut'o ŝajn'as for'pren'i de mi tio'n, kio'n la Natur'o don'is al mi: li mi'n las'as manĝ'i kun la serv'ist'o'j, mal'permes'as al mi la rang'o'n frat'a'n, kaj laŭ si'a ebl'o for'pren'as mi'a'n ĝentil'ec'o'n per tia mal'eduk'ad'o. Est'as ĉi tio, Adamo, kio mi'n ĉagren'as; kaj la spirit'o de mi'a patr'o, kiu, mi kred'as, en'est'as en mi, komenc'as ribel'i kontraŭ tia sklav'ec'o: mi ne plu ĝi'n el'port'os, kvankam mi ankoraŭ ne kon'as i'a'n ajn rimed'o'n por ĝi'n evit'i.

Adamo.

Jen ven'as mi'a mastr'o, vi'a frat'o.

Orl.

Flank'e'n ir'u, Adamo, kaj vi aŭd'os kia'manier'e li kondut'os kontraŭ mi.

En'ir'as Oliver'o.

Ol'i.

Nu, vi! Kio'n vi far'as ĉi tie?

Orl.

Neni'o'n: oni ne instru'is al mi kiel far'i i'o'n ajn.

Ol'i.

Do, kio'n vi difekt'as?

Orl.

Efektiv'e, mi help'as al vi difekt'i per sen'okup'ec'o tio'n, kio'n Di'o far'is, kompat'ind'a'n mal'ind'a'n frat'o'n vi'a'n.

Ol'i.

Nu, vi'n pli bon'e okup'u, kaj est'u pend'ig'it'a!

Orl.

Ĉu mi paŝt'u vi'a'j'n pork'o'j'n, kaj manĝ'u maiz'o'ŝel'o'j'n kun ili? Kia'n tro'grand'a'n porci'o'n mi el'spez'is, ke mi sufer'u tia'n mal'riĉ'ec'o'n?

Ol'i.

Ĉu vi sci'as kie vi est'as?

Orl.

Ho jes, tre bon'e: ĉi tie en vi'a frukt'o'ĝarden'o.

Ol'i.

Ĉu vi sci'as antaŭ kiu vi star'as?

Orl.

Jes, pli bon'e ol li mi'n kon'as. Mi sci'as ke vi est'as mi'a pli mal'jun'a frat'o; kaj laŭ la kondiĉ'o de alt'rang'a de'ven'o, vi dev'us mi'n tia re'kon'i. La ĝentil'ec'o de naci'o'j far'as vi'n pli alt'rang'a ol mi, pro tio, ke vi est'as la unu'e nask'it'a; sed la sam'a tradici'o ne for'pren'as de mi mi'a'n parenc'ec'o'n, eĉ se nask'iĝ'us du'dek frat'o'j inter ni: mi hav'as en mi tiom de mi'a patr'o, kiom vi, kvankam, mi konfes'as, vi'a pli'fru'a nask'iĝ'o vi'n rajt'ig'as al pli grand'a porci'o da respekt'o.

Ol'i.

Kio'n, jun'ul'o!

Orl.

Nu, nu, pli mal'jun'a frat'o, vi est'as tro jun'a en ĉi tio.

Ol'i.

Ĉu vi met'os la man'o'n sur mi'n, kanajl'o?

Orl.

Mi ne est'as kanajl'o; mi est'as la plej jun'a fil'o de Sir'o Rolando de Bojz; li est'is mi'a patr'o, kaj tiu, kiu dir'as ke tia patr'o nask'is kanajl'o'j'n, est'as tri'obl'e kanajl'o. Se vi ne est'us mi'a frat'o, mi ne for'pren'us la man'o'n de vi'a gorĝ'o, ĝis post la ali'a man'o est'us el'ŝir'int'a vi'a'n lang'o'n, kiu tio'n dir'is. Vi vi'n riproĉ'as.

Adamo.

Kar'a'j mastr'o'j, est'u pacienc'a'j: pro la re'memor'o pri vi'a patr'o, est'u pac'em'a'j.

Ol'i.

Mi'n las'u, mi dir'as!

Orl.

Mi ne vi'n las'os, ĝis kiam mi vol'os: vi dev'os mi'n aŭd'i. Mi'a patr'o ordon'is en si'a testament'o ke vi bon'e mi'n eduk'u; vi mi'n eduk'is kiel kamp'ar'an'o'n, mal'klar'ig'ant'e kaj kaŝ'ant'e al mi ĉiu'n nobl'a'n ec'o'n. La spirit'o de mi'a patr'o far'iĝ'as fort'a en mi, kaj mi ne plu tio'n el'port'os: tial, permes'u al mi tia'j'n ekzerc'o'j'n, kia'j dec'as al nobel'o, aŭ don'u al mi la mal'grand'a'n porci'o'n kiu'n mi'a patr'o testament'e las'is al mi; hav'ant'e tio'n, mi ir'os por aĉet'i mi'a'n bon'ŝanc'o'n.

Ol'i.

Kaj kio'n vi far'os? Ĉu vi pet'os almoz'o'j'n, post kiam vi est'os el'spez'int'a tio'n? Nu, do, en'ir'u: mi ne mi'n plu ĝen'os je vi; vi ricev'os iom, laŭ vi'a vol'o: mi pet'as al vi, for'ir'u de mi.

Orl.

Mi ne plu vi'n ĝen'os ol est'as neces'e por mi'a bon'stat'o.

Ol'i.

Ir'u kun li, mal'jun'a hund'aĉ'o.

Adamo.

Ĉu “mal'jun'a hund'aĉ'o” est'as mi'a rekompenc'o? Efektiv'e ja, mi el'uz'is mi'a'j'n dent'o'j'n serv'ant'e al vi. Di'o gard'u mi'a'n mal'jun'a'n mastr'o'n! Li ne est'us tia'manier'e parol'int'a.

[Or'land'o kaj Adamo for'ir'as.]

En'ir'as Deniso.

De'n.

Ĉu vi'a moŝt'o vok'is?

Ol'i.

Ĉu Karlo, la barakt'ist'o de la Duk'o, ne ĵus ĉe'est'is por parol'i kun mi?

De'n.

Se plaĉ'as al vi, li jam ĉe'est'as ĉe la pord'o, kaj pet'as permes'o'n en'ir'i ĉe vi'n.

Ol'i.

En'vok'u li'n. [Deniso for'ir'as.] Tio est'os bon'a metod'o; kaj morgaŭ okaz'os la barakt'a konkurs'o.

En'ir'as Karlo.

Kar.

Bon'a'n maten'o'n al vi'a moŝt'o.

Ol'i.

Bon'a Sinjor'o Karlo, kia nov'aĵ'o ĉe la nov'a kort'eg'o?

Kar.

Est'as neni'a nov'aĵ'o ĉe la kort'eg'o, Sinjor'o, krom mal'nov'a nov'aĵ'o: tio est'as, ke la mal'jun'a Duk'o est'as ekzil'it'a de si'a pli jun'a frat'o, la nov'a Duk'o; kaj kun li si'n propr'a'vol'e ekzil'is tri aŭ kvar am'ant'a'j lord'o'j, kies bien'o'j kaj rent'o'j riĉ'ig'as la nov'a'n Duk'o'n; tial li volont'e permes'as ke ili for'vag'u.

Ol'i.

Ĉu vi pov'as dir'i ĉu Rozalindo, la fil'in'o de la Duk'o, est'as ekzil'it'a kun si'a patr'o?

Kar.

Ho ne; ĉar la fil'in'o de la nov'a Duk'o tiel am'as ŝi'n,—ĉar de infan'ec'o ili est'as kun'e eduk'it'a'j,—ke ŝi est'us sekv'int'a ŝi'n en ekzil'o'n, aŭ, rest'int'e post ŝi, est'us mort'int'a. Rozalindo est'as ĉe la kort'eg'o, ne mal'pli am'at'a de la Duk'o ol est'as li'a propr'a fil'in'o; kaj neniam du sinjor'in'o'j tiom am'is reciprok'e, kiom ili am'as.

Ol'i.

Kie loĝ'as la mal'jun'a Duk'o.

Kar.

Oni dir'as ke li jam est'as en la arb'ar'o Arden'o, kaj mult'e da bon'a'j vir'o'j kun li; kaj tie ili loĝ'as, sam'e kiel pra'temp'a Robino Hood en Angl'uj'o. Oni dir'as ke mult'e da jun'a'j vir'o'j ir'as amas'e al li, ĉiu'tag'e, kaj gaj'e pas'ig'as la temp'o'n tiel, kiel oni ĝi'n pas'ig'is dum la or'a epok'o.

Ol'i.

Nu, ĉu vi barakt'os ĉe la nov'a Duk'o?

Kar.

Jes, cert'e; kaj mi ven'is por dir'i i'o'n al vi. Oni dir'is sekret'e al mi, ke vi'a pli jun'a frat'o, Or'land'o, dezir'as ven'i mask'e'vest'it'a, por prov'i la barakt'ad'o'n kontraŭ mi. Morgaŭ, Sinjor'o, mi barakt'os por mi'a bon'a fam'o; kaj tiu, kiu for'kur'os de mi, ne hav'ant'e romp'it'a'n krur'o'n, est'os bon'eg'a barakt'ant'o. Vi'a frat'o est'as jun'a kaj delikat'a; kaj, pro am'o al vi, mi ne vol'us li'n fal'ig'i, se li en'ir'us kontraŭ mi'n; tamen, mi dev'os, pro mi'a propr'a honor'o; tial, pro mi'a am'o al vi, mi ven'is ĉi tie'n por vi'n sci'ig'i, tiu'cel'e, ke vi pov'u li'n de'ten'i de li'a intenc'o, aŭ bon'e el'port'i tia'n mal'honor'o'n, kia'n li sufer'os, ĉar li mem est'os ĝi'n kaŭz'int'a, tut'e kontraŭ mi'a dezir'o.

Ol'i.

Mi dank'as vi'n, Karlo, pro vi'a am'o al mi, kiu'n mi bon'e rekompenc'os. Mi'n mem oni sci'ig'is pri tiu intenc'o de mi'a frat'o, kaj mi per kaŝ'it'a'j mod'o'j pen'is li'n de'turn'i de ĝi, sed li est'as obstin'a. Mi dir'os al vi, Karlo: li est'as la plej obstin'aĉ'a jun'ul'o en Franc'land'o, plen'a je ambici'o, envi'em'a imit'ant'o de ĉies bon'a'j ec'o'j, kaŝ'em'a kaj mal'bon'eg'a konspir'ant'o kontraŭ mi, si'a propr'a frat'o: tial, ag'u laŭ vi'a diskret'ec'o; est'as indiferent'e al mi ĉu vi romp'os al li la kol'o'n, ĉu la fingr'o'n. Kaj, atent'u; ĉar se vi li'n iom'et'e hont'ig'os, aŭ se li ne glor'e sukces'os kontraŭ vi, li venen'os vi'n, en'kapt'il'ig'os vi'n per ia perfid'a rimed'o, kaj neniam el'las'os vi'n, ĝis post li ia'manier'e est'os vi'n mort'ig'int'a. Ĉar, mi cert'ig'as al vi, kaj preskaŭ kun larm'o'j mi ĝi'n dir'as, ke ne viv'as nun'temp'e iu ajn, tiel jun'a kaj kanajl'a kiel li. Mi parol'as nur frat'e pri li; sed se mi detal'e li'n pri'skrib'us al vi, mi dev'us ruĝ'iĝ'i kaj plor'i, kaj vi pal'iĝ'us kaj mir'eg'us.

Kar.

Mi est'as kor'e kontent'a ke mi ven'is ĉi tie'n ĉe vi'n. Se li ven'os morgaŭ, mi don'os al li pag'ad'o'n! Se iam post'e li pov'os marŝ'i ne'help'at'e, mi ne plu barakt'os por premi'o; tial, Di'o gard'u vi'a'n moŝt'o'n!

Ol'i.

Adiaŭ, bon'a Karlo. [Karlo for'ir'as.] Nun mi incit'os ĉi tiu'n petol'ul'o'n: mi esper'as ke mi vid'os li'a'n fin'iĝ'o'n; ĉar mi'a anim'o, mi ne sci'as kial, li'n mal'am'as kiel ebl'e plej mult'e. Tamen li est'as ĝentil'a, kler'a, kvankam neniam instru'it'a, plen'a je nobl'a spirit'o, mult'e am'at'a de person'o'j en ĉiu rang'o, kaj, efektiv'e, tiel mult'e oni li'n am'as, precip'e inter mi'a'j propr'a'j popol'an'o'j, kiu'j li'n plej bon'e kon'as, ke oni tut'e mal'estim'as mi'n: sed ne long'e tio daŭr'os; ĉi tiu barakt'ist'o aranĝ'os ĉio'n; neni'o rest'as por far'i, escept'e ke mi incit'u la jun'ul'o'n al tio; kio'n mi nun ek'far'os.

[Li for'ir'as.]

En'ir'as Celio kaj Rozalindo.

Cel.

Mi pet'as al vi, mi'a kar'a kuz'in'et'o, est'u gaj'a.

Roz.

Kar'a Celio, mi jam montr'as pli mult'e da gaj'ec'o ol mi sent'as; ĉu vi dezir'us ke mi est'u ankoraŭ pli gaj'a? Se vi ne pov'as instru'i al mi kiel forges'i ekzil'it'a'n patr'o'n, vi ne dev'us instru'i al mi kiel re'memor'i i'a'n ekster'ordinar'a'n plezur'o'n.

Cel.

Per tio mi vid'as ke vi ne tiel mult'e mi'n am'as, kiel mi am'as vi'n. Se mi'a onkl'o, vi'a ekzil'it'a patr'o, est'us ekzil'int'a vi'a'n onkl'o'n, mi'a'n patr'o'n la Duk'o'n, kondiĉ'e ke vi est'u ankoraŭ ĉe mi, mi est'us instru'int'a al mi'a am'o akcept'i vi'a'n patr'o'n kiel la mi'a'n: tiel vi est'us li'n akcept'int'a, se vi'a am'o al mi est'us tiel hard'ig'it'a kiel est'as mi'a am'o al vi.

Roz.

Nu, mi forges'os la stat'o'n de mi'a sort'o, por ĝoj'i pri la vi'a.

Cel.

Vi sci'as ke mi'a patr'o hav'as neniu'n infan'o'n krom mi, kaj neniu'n hav'os, kaj, ver'e, kiam li mort'os, vi est'os li'a hered'ant'o, ĉar tio'n, kio'n per'fort'e li for'pren'is de vi'a patr'o, mi re'don'os am'em'e al vi. Je mi'a honor'o, mi ĝi'n re'don'os; kaj kiam mi romp'os tiu'n ĵur'o'n, mi far'iĝ'u monstr'o: tial, mi'a dolĉ'a Rozinjo, mi'a kar'a Roz'o, est'u gaj'a.

Roz.

De nun mi est'os gaj'a, kuz'in'et'o, kaj el'pens'os amuz'aĵ'o'j'n; mi pens'u: kio'n vi opini'us pri la en'am'iĝ'ad'o?

Cel.

Jes, cert'e, por ni'n amuz'i: sed am'u neniu'n serioz'e kaj ver'e; kaj, por vi'n amuz'i, ne pli mult'e am'u ol tiom, ke vi pov'os post'e for'kur'i kun pur'a ruĝ'iĝ'o kaj kun plen'a honor'o.

Roz.

Kiel, do, ni ni'n amuz'os?

Cel.

Ni sid'iĝ'os, kaj for'mok'os de ŝi'a ŝpin'il'o la bon'a'n mastr'in'o'n la Sort'o'n, por ke ŝi de nun don'u egal'e si'a'j'n donac'o'j'n.

Roz.

Mi vol'us ke ni pov'u tio'n far'i, ĉar ŝi tre'eg'e mal'just'e dis'don'as si'a'j'n bon'far'aĵ'o'j'n, kaj la donac'em'a blind'ul'in'o plej mult'e erar'as je si'a'j donac'o'j al vir'in'o'j.

Cel.

Tio est'as ver'a; ĉar tiu'n, kiu'n ŝi far'as bel'a, ŝi apenaŭ far'as honest'a; kaj tiu'n, kiu'n ŝi far'as honest'a, ŝi far'as mal'bel'a.

Roz.

Ne, vi pas'as nun de la ofic'o de la Sort'o, ĝis tiu de la Natur'o; la Sort'o reg'as je la donac'o'j mond'a'j, ne je la donac'o'j de la Natur'o.

En'ir'as Tuŝ-ŝton'o.

Cel.

Ĉu ne? Post kiam Natur'o est'as far'int'a bel'a'n kre'it'aĵ'in'o'n, ĉu la Sort'o ne pov'os fal'ig'i ŝi'n en la fajr'o'n? Kvankam la Natur'o est'as don'int'a al ni sprit'ec'o'n, per kiu ni pov'as mok'i je la Sort'o, ĉu la Sort'o ne est'as send'int'a al ni ĉi tiu'n ŝerc'em'ul'o'n, por ĉes'ig'i la argument'ad'o'n?

Roz.

Efektiv'e, jen la Sort'o est'as tro ruz'a por la Natur'o, kiam la Sort'o far'as el la kre'it'aĵ'o de la Natur'o la ĉes'ig'ont'o'n de ŝi'a sprit'ec'o.

Cel.

Ebl'e ĉi tiu'n far'is ne la Sort'o, sed ja la Natur'o: kiu trov'as ni'a'j'n natur'a'j'n sprit'ec'o'j'n tro mal'sprit'a'j por rezon'ad'i pri tia'j di'in'o'j, kaj send'as al ni ĉi tiu'n ŝerc'em'ul'o'n por ni'a akr'ig'il'o; tial, ke ĉiam la mal'sprit'ec'o de ŝerc'em'ul'o est'as akr'ig'il'o por la sprit'ec'o. Ho, nu sprit'ul'o! Kie'n vi vag'ad'as?

Tuŝ.

Mastr'in'o, vi dev'os antaŭ'e'n ven'i, al vi'a patr'o.

Cel.

Ĉu oni send'is vi'n kiel la dir'ont'o'n?

Tuŝ.

Ne, je mi'a honor'o, sed oni ordon'is al mi ke mi ven'u por vi'n ven'ig'i.

Roz.

Kie vi lern'is tiu'n ĵur'o'n, ŝerc'em'ul'o?

Tuŝ.

De iu kavalir'o, kiu ĵur'is je si'a honor'o ke ili est'as bon'a'j kuk'o'j, kaj ĵur'is je si'a honor'o ke la mustard'o est'as neni'o; kaj nun, mi atest'as ke la kuk'o'j est'is neni'o, kaj ke la mustard'o est'is bon'a, tamen la kavalir'o ne ĵur'o'romp'is.

Cel.

Kiel vi pruv'as tio'n, per la grand'a amas'o da vi'a sci'ad'o?

Roz.

Jes, nun mal'buŝ'um'u vi'a'n saĝ'ec'o'n.

Tuŝ.

Nu, vi ambaŭ antaŭ'e'n paŝ'u: frot'u la menton'o'j'n, kaj ĵur'u je la barb'o'j ke mi est'as fripon'o.

Cel.

Je la barb'o'j, se ni hav'us tiu'j'n, vi est'as fripon'o.

Tuŝ.

Je mi'a fripon'ec'o, se mi hav'us tiu'n, mi ja est'us fripon'o; sed, se oni ĵur'as je tio, kio ne ekzist'as, oni ne ĵur'o'romp'as; jes, pli mult'e ĵur'o'romp'is tiu kavalir'o, ĵur'int'e je si'a honor'o, ĉar li hav'is neniom da honor'o; aŭ, se li est'is iom hav'int'a, li ĝi'n for'ĵur'is long'temp'e antaŭ ol li vid'is tiu'j'n kuk'o'j'n kaj mustard'o'n.

Cel.

Mi pet'as, kiu'n vi intenc'as?

Tuŝ.

Iu'n, kiu'n am'as mal'jun'a Frederik'o, vi'a patr'o.

Cel.

La am'o al mi'a patr'o sufiĉ'as por li'n honor'i: sufiĉ'e! Ne plu parol'u pri li; oni vip'os vi'n iam, pro insult'em'a parol'ad'o.

Tuŝ.

Des pli domaĝ'e, ke ŝerc'em'ul'o'j ne est'as permes'at'a'j dir'i saĝ'e tio'n, kio'n saĝ'ul'o'j mal'saĝ'e far'as.

Cel.

Je mi'a honor'o, vi dir'as la ver'o'n; ĉar de'post kiam oni silent'ig'is la mal'mult'a'n sprit'ec'o'n de ŝerc'em'ul'o'j, la mal'mult'a mal'sprit'ec'o de saĝ'a'j vir'o'j far'as grand'a'n bru'o'n. Jen ven'as Sinjor'o Label'o.

Roz.

Hav'ant'e ia buŝ'o'n plen'a je nov'aĵ'o.

Cel.

Kiu'n li sam'manier'e liver'os al ni, kiel kolomb'o'j nutr'as la id'o'j'n.

Roz.

Tiam ni est'os nov'aĵ'o-plen'ig'it'a.

Cel.

Des pli bon'e; ni est'os des pli vend'ebl'a'j.

En'ir'as Label'o.

Bon'a'n tag'o'n, Sinjor'o Label'o. Kia nov'aĵ'o?

Lab.

Bel'a princ'in'o, vi for'est'is de mult'e da bon'a sport'o.

Cel.

Sport'o? Hav'ant'a kia'n kolor'o'n?

Lab.

Hav'ant'a kia'n kolor'o'n, Sinjor'in'o! Kiel mi respond'os al vi?

Roz.

Tiel, kiel sprit'ec'o kaj la Sort'o dezir'as.

Tuŝ.

Aŭ tiel, kiel la Parc'o'j ordon'as.

Cel.

Bon'e dir'it'e! Tio est'as sur'met'it'a per trul'o.

Tuŝ.

Ne, se mi ne ten'as mi'a'n rang'o'n,—

Roz.

Vi ĝi'n perd'os.

Lab.

Vi mi'n konfuz'as, sinjor'in'o'j; mi vol'is rakont'i al vi pri bon'a barakt'ad'o, kiu'n vi ne vid'is.

Roz.

Tamen, rakont'u al ni la manier'o'n de la barakt'ad'o.

Lab.

Mi rakont'os al vi la komenc'o'n; kaj, se plaĉ'os al vi'a'j moŝt'o'j, vi pov'os vid'i la fin'o'n; ĉar la plej bon'a barakt'ad'o est'as ankoraŭ okaz'ont'a; kaj ĉi tie'n, kie vi est'as, oni ven'os por ĝi'n okaz'ig'i.

Cel.

Nu, la komenc'o est'as mort'int'a kaj en'ter'ig'it'a.

Lab.

Ven'is mal'jun'ul'o kaj li'a'j tri fil'o'j,—

Cel.

Mi pov'us egal'i ĉi tiu'n komenc'o'n per mal'nov'a fabel'o.

Lab.

Tri bel'a'j jun'a'j vir'o'j, hav'ant'a'j bon'eg'a'j'n statur'o'n kaj mien'o'n.

Roz.

Port'ant'a'j je la kol'o'j afiŝ'o'j'n “ĉiu sci'iĝ'u per ĉi tio.”

Lab.

La plej mal'jun'a el la tri barakt'is kontraŭ Karlo, la barakt'ist'o de la Duk'o; kaj post unu moment'o Karlo li'n fal'ig'is, romp'int'e tri el li'a'j rip'o'j, tiel, ke est'as mal'mult'e da esper'o je li'a viv'o; sam'manier'e li fal'ig'is ia du'a'n, kaj la tri'a'n. Jen ili tie kuŝ'as; la kompat'ind'a mal'jun'ul'o, ili'a patr'o, tiel kor'tuŝ'e mal'ĝoj'eg'as pri ili ke ĉiu rigard'ant'o plor'as pro kompat'o.

Roz.

Ho ve!

Tuŝ.

Sed kia est'as la sport'o, Sinjor'o, kiu'n la sinjor'in'o'j ne vid'is?

Lab.

Ĉi tio, kio'n mi pri'parol'as.

Tuŝ.

Tia'manier'e oni pov'as far'iĝ'i pli saĝ'a ĉiu'tag'e; nun, je la unu'a foj'o, mi aŭd'as ke la romp'ad'o de rip'o'j est'as sport'o por la sinjor'in'o'j.

Cel.

Mi ankaŭ je la unu'a foj'o, mi cert'ig'as al vi!

Roz.

Sed ĉu est'as ankoraŭ ali'a kiu dezir'as aŭd'i tia'n romp'it'a'n muzik'o'n en si'a'j flank'o'j? Ĉu ankoraŭ ali'a ŝat'eg'as rip'o'romp'ad'o'n? Ĉu ni rigard'os ĉi tiu'n barakt'ad'o'n, kuz'in'o?

Lab.

Vi dev'os, se vi rest'os ĉi tie; ĉar tiu ĉi est'as la lok'o decid'it'a por la barakt'ad'o, kiu'n ili est'as pret'a'j efektiv'ig'i.

Cel.

Jen, efektiv'e, ili ven'as; ni rest'u kaj ĝi'n vid'u.

Bru'muzik'o. En'ir'as Duk'o Frederik'o, lord'o'j, Or'land'o, Karlo, kaj sekv'ant'o'j.

Duk'o F.

Antaŭ'e'n ven'u; tial, ke oni ne pov'as for'konvink'i la jun'ul'o'n, li ŝuld'os la danĝer'o'n al si'a propr'a risk'em'o.

Roz.

Ĉu tiu est'as la vir'o?

Lab.

Jes, Sinjor'in'o, tiu est'as la vir'o.

Cel.

Ho ve, li est'as tro jun'a! Tamen li hav'as sukces'em'a'n vid'iĝ'o'n.

Duk'o F.

Kiel, nu, fil'in'o kaj kuz'in'o; ĉu vi ven'is ĉi tie'n por vid'i la barakt'ad'o'n?

Roz.

Jes, vi'a moŝt'o, se vi afabl'e permes'os.

Duk'o F.

Mal'mult'e vi ĝi'n ĝu'os, mi cert'ig'as al vi, ĉar la vir'o'j tut'e ne est'as egal'fort'a'j. Kompat'ant'e la jun'ec'o'n de la el'vok'int'o, mi volont'e li'n for'konvink'us, sed li obstin'as kontraŭ konvink'ad'o. Parol'u al li, kaj pen'u li'n de'turn'i de la intenc'o.

Cel.

Li'n al'vok'u ĉi tie'n, bon'a Sinjor'o Label'o.

Duk'o F.

Jes, al'vok'u li'n; mi flank'e'n ir'os.

Lab.

Sinjor'o El'vok'int'o, la princ'in'o vi'n al'vok'as.

Orl.

Mi ĉe'est'os kun grand'a respekt'o, laŭ mi'a dev'o.

Roz.

Jun'a vir'o, ĉu vi el'vok'is Karlon, la barakt'ist'o'n?

Orl.

Ne, bel'a princ'in'o; li est'as la ĝeneral'a el'vok'int'o: mi nur en'ven'as, kiel la ali'a'j, por prov'i la fort'o'n de mi'a jun'aĝ'o.

Cel.

Jun'a sinjor'o, vi'a spirit'o est'as tro kuraĝ'a por vi'a'j jar'o'j. Vi vid'is kruel'a'n pruv'o'n de ĉi ties fort'o: se vi vi'n vid'us per vi'a'j okul'o'j, aŭ vi'n kon'us per vi'a propr'a prudent'o, la tim'o pri vi'a aventur'o vi'n konsil'us al pli egal'a entrepren'o. Ni pet'as vi'n, pro vi mem, ke vi kapt'u vi'a'n propr'a'n sen'danĝer'o'n, kaj for'las'u ĉi tiu'n prov'o'n.

Roz.

Jes, jun'a sinjor'o; oni ne pro tio mal'estim'os vi'a'n reputaci'o'n: ni pet'os al la Duk'o ke la barakt'ad'o ne daŭr'u.

Orl.

Mi pet'as al vi, ne mi'n pun'u per sever'a'j pens'o'j: je tio mi konfes'as mi'n tre kulp'a, ke mi rifuz'as i'o'n ajn al tia'j bel'a'j kaj bon'a'j sinjor'in'o'j. Sed permes'u ke vi'a'j bel'a'j okul'o'j kaj bon'kor'a'j pens'o'j kun'ir'u kun mi al mi'a prov'o: se mi est'os venk'it'a en tio, nur est'os iu hont'ig'it'a, kiu neniam est'is favor'it'a; se mi est'os mort'ig'it'a, nur est'os mort'ig'it'a iu, kiu ne kontraŭ'vol'as: mi ne ag'os mal'bon'e kontraŭ mi'a'j amik'o'j, ĉar mi hav'as neniom da amik'o'j por mi'n pri'plor'i; mi far'os neni'a'n mal'bon'o'n kontraŭ la mond'o, ĉar en ĝi mi hav'as neni'o'n; en la mond'o mi nur plen'ig'as lok'o'n, kiu ebl'e est'os pli bon'e plen'ig'at'a post kiam mi ĝi'n mal'plen'ig'os.

Roz.

La mal'mult'a fort'o kiu'n mi hav'as—mi vol'us ke ĝi est'u ĉe vi.

Cel.

Kaj la mi'a, por al'don'i al la ŝi'a.

Roz.

Adiaŭ: mi pet'as la ĉiel'o'n ke mi est'u tromp'it'a pri vi!

Cel.

Ke vi prosper'u laŭ la dezir'o'j de vi'a kor'o!

Kar.

Nu, kie est'as tiu jun'a brav'ul'o kiu tiel mult'e dezir'as kuŝ'i sur si'a patr'in'o, la ter'o?

Orl.

Pret'a, Sinjor'o; sed li hav'as pli modest'a'n ambici'o'n.

Duk'o F.

Vi prov'os nur unu fal'ig'o'n.

Kar.

Ne, mi cert'ig'as al vi'a duk'a moŝt'o, vi ne incit'os li'n al du'a fal'iĝ'o, tiel insist'e li'n de'konsil'int'e de la unu'a.

Orl.

Vi intenc'as mi'n mok'i post'e; vi ne dev'us est'i mok'int'a mi'n antaŭ'e; sed ven'u, kiel vi vol'as.

Roz.

Nun Heraklo don'u al vi help'o'n, jun'a vir'o!

Cel.

Mi vol'us ke mi est'u ne'vid'ebl'a, por kapt'i la fort'ul'o'n je la krur'o.

[La du vir'o'j barakt'as.]

Roz.

Ho, lert'a jun'a vir'o!

Cel.

Se mi hav'us fulm'o'fajr'o'n en mi'a okul'o, mi pov'us dir'i kiu est'os fal'ig'at'a.

[Oni ek'kri'as. Karlo est'as fal'ig'it'a.]

Duk'o F.

Ne plu, ne plu.

Orl.

Jes, mi pet'as al vi'a duk'a moŝt'o: mi ankoraŭ ne mal'facil'e spir'as.

Duk'o F.

Kia est'as vi'a stat'o, Karlo?

Lab.

Li ne pov'as parol'i, vi'a moŝt'o.

Duk'o F.

Li'n for'port'u. Kiel vi est'as nom'at'a, jun'a vir'o?

Orl.

Or'land'o, vi'a duk'a moŝt'o; la plej jun'a fil'o de Sir'o Rolando de Bojz.

Duk'o F.

Mi vol'us ke al ia vir’ ali'a
Vi est'u fil'o: li'n la mond'o taks'is
Tre honor'ind'a, tamen mi li'n trov'is
Nur mal'amik'o: tial vi pli bon'e
Mi'n est'us ek'plaĉ'int'a, per la venk'o,
Se vi de'ven'us de ali'a patr'o.
Sed viv'u bon'e; vi kuraĝ'a est'as:
Mi vol'us nur ke vi ali'a'n patr'o'n
Nom'int'a est'u.

[Duk'o F., sekv'ant'o'j, kaj Label'o for'ir'as.]

Cel.

Kuz'in'et'o mi'a,
Se mi la patr'o est'us, ĉu mi far'us
Ĉi tio'n?

Orl.

Nu, mi pli fier'a est'as,
Est'ant'e fil'o, la plej jun'a fil'o,
De Sir’ Rolando, kaj ne vol'us ŝanĝ'i
Ĉi tio'n, eĉ ke Duk'o Frederik'o
Adopt'u mi'n por hered'ont'o si'a.

Roz.

Rolandon mi'a patr'o kor'e am'is,
La tut'a mond'o sam'e am'is li'n;
Se mi antaŭ'e est'us el'trov'int'a
En tiu ĉi jun'ul'o li'a'n fil'o'n,
Mi est'us al'don'int'a mi'a'j'n larm'o'j'n
Al mi'a'j pet'o'j, ke li ne barakt'u.

Cel.

Kuz'in'o, ni al'ir'u por li'n dank'i,
Kaj kuraĝ'ig'i: ĉar la karakter'o,
Sever'a, envi'em'a, de la patr'o
Mi'n pik'as je la kor'o. Do, Sinjor'o,
Bon'eg'e vi merit'as. Se preciz'e
Promes'o'j'n pri la am'o vi plen'um'as,
Tut'sam'e, kiel ĉies atend'ad'o'n
Vi ĵus super'is, vi'a am'at'in'o
Feliĉ'a est'os.

[Ŝi don'as al li ĉen'o'n de si'a kol'o.]

Roz.

Tio'n ĉi, Sinjor'o,
Pro mi port'ad'u, kiu de l’ Bon'ŝanc'o
Ne favor'it'a est'as, kaj donac'us
Pli mult'e, se pli mult'e mi posed'us.
Kuz'in'o, ĉu ni ir'u?

Cel.

Jes. Adiaŭ,
Sinjor'o.

Orl.

Ĉu mi ne vi'n pov'as dank'i?
L’ anim'o mi'a est'as fal'ig'it'a,
Kaj tio, kio star'as tie ĉi,
Sen'viv'a ŝtip'o, lud'statu'o, est'as.

Roz.

Li ni'n re'vok'as: la fier'o mi'a
Mal'supr'e'n fal'is kun'e kun bon'ŝanc'o;
Mi li'n demand'os kio'n li dezir'as:
Sinjor'o, ĉu vi vok'is? Vi barakt'is
Bon'eg'e, kaj fal'ig'is eĉ pli mult'e
Ol vi'a'j'n mal'amik'o'j'n.

Cel.

Ĉu ni ir'u,
Kuz'in'o?

[Rozalindo kaj Celio for'ir'as.]

Roz.

Ven'u kun mi. Vi, adiaŭ.

Orl.

Pasi'o kia prem'as mi'a'n lang'o'n?
Ne pov'as mi respond'i, tamen ŝi
Kvazaŭ'e pet'is inter'parol'ad'o'n!
Or'land'o kompat'ind'a, vi'n fal'ig'is
Aŭ Karlo, aŭ ja io mal'pli fort'a!

Re'ven'as Label'o.

Lab.

Sinjor'o, tre amik'e mi konsil'as
Ke vi for'ir'u de ĉi tiu lok'o.
Ĉar, kvankam vi merit'is mult'a'n laŭd'o'n,
Aplaŭd'o'n ver'a'n, kaj am'ad'o'n, tamen
Humor'o'n tia'n hav'as nun la Duk'o
Ke li mal'prav'e juĝ'as vi'a'j'n ag'o'j'n.
Li est'as kapric'em'a: efektiv'e,
Pli dec'e est'as ke vi nur koncept'u
Ol ke mi dir'u kia li ja est'as.

Orl.

Mi dank'as vi'n: el tiu'j du fraŭl'in'o'j
Ĵus ĉe'est'int'a'j ĉe la barakt'ad'o,—
Bon'vol'e dir'u al mi,—kiu est'as
Fil'in'o de la Duk'o?

Lab.

Nu, neni'u,
Se oni juĝ'as laŭ la karakter'o.
Sed tiu pli alt'kresk'a est'as ver'e
Fil'in'o li'a: kaj l’ ali'a est'as
Fil'in'o de la ekzil'it'a Duk'o,
Ĉi tie rest'ig'it'a de la onkl'o,
La uzurp'ant'o, por ke ŝi kun'est'u
Kun la kuz'in'o: la fraŭl'in'o'j am'as
Pli kor'e reciprok'e ol frat'in'o'j.
La Duk'o, tamen, antaŭ ne tre long'e,
Ek'mal'ŝat'eg'is la nev'in'o'n dolĉ'a'n,
Ĉar oni tre laŭd'ad'as ŝi'a'j'n virt'o'j'n,
Kaj ŝi'n kompat'as pro la bon'a patr'o.
Mi est'as cert'a ke l’ malic'o li'a
Subit'e kontraŭ ŝi montr'iĝ'os. Nu,
Adiaŭ: iam en pli bon'a mond'o
Mi vol'os bon'e kon'at'iĝ'i kun vi.

[Label'o for'ir'as.]

Orl.

Mi dank'as vi'n, Sinjor'o; do, adiaŭ.
Mi ir'os nun el fum'o al fum'eg'o:
De l’ Duk'o al la frat'o kruel'eg'a,
Sed Rozalind’ ĉiel'a!

[Li for'ir'as.]

En'ir'as Celio kaj Rozalindo.

Cel.

Nu, kuz'in'o! nu, Rozalindo! Kupid'o est'u indulg'a al ni! Ne unu vort'o?

Roz.

Ne eĉ unu, por ĵet'i kontraŭ hund'o'n!

Cel.

Ne, vi'a'j vort'o'j est'as tro valor'a'j por est'i for'ĵet'at'a'j kontraŭ hund'aĉ'o'j'n; ĵet'u kelk'e da ili kontraŭ mi'n; lam'ig'u mi'n per kial'o'j.

Roz.

Tiam du kuz'in'o'j est'us en mal'bon'a stat'o: unu lam'ig'it'e de kial'o'j, la ali'a frenez'a sen ia kial'o.

Cel.

Ĉu do ĉio ĉi est'as pro vi'a patr'o?

Roz.

Ne, iom da ĝi est'as pro la patr'o de mi'a infan'o. Ho, kiel plen'a je dorn'o'j est'as ĉi tiu labor'tag'a mond'o!

Cel.

Ili est'as nur bardanoj, kuz'in'o, ĵet'it'a'j sur vi'n pro petol'ec'o: se ni ne marŝ'as laŭ la pied'bat'it'a voj'et'o, eĉ ni'a'j jup'o'j kapt'os ili'n.

Roz.

Mi pov'us ili'n for'sku'i de mi'a vest'aĵ'o; ĉi tiu'j bardanoj est'as en mi'a kor'o.

Cel.

For'tus'u ili'n.

Roz.

Mi pen'us ili'n for'tus'i, se per tus'o mi pov'us li'n hav'i.

Cel.

Nu, do, barakt'u kontraŭ vi'a am'o.

Roz.

Ho, mi'a am'o help'as al pli bon'a barakt'ist'o ol mi mem.

Cel.

Ho, mi vol'as bon'e al vi! Vi fin'e pen'os, spit'e fal'iĝ'o. Sed, for'las'ant'e ĉi'a'n ŝerc'ad'o'n, ni parol'u serioz'e: ĉu est'as ebl'e, ke tiel subit'e vi en'am'iĝ'us je la plej jun'a fil'o de mal'jun'a Sir'o Rolando?

Roz.

La Duk'o mi'a patr'o kor'e am'is li'a'n patr'o'n.

Cel.

Ĉu tial vi dev'us kor'e am'i li'a'n fil'o'n? Per tia rezon'ad'o, mi dev'us li'n kor'e mal'am'i, ĉar mi'a patr'o kor'e mal'am'is li'a'n patr'o'n: tamen, mi ne mal'am'as Or'land'o'n.

Roz.

Ne, cert'e, pro mi ne li'n mal'am'u!

Cel.

Sed kial ne? Ĉu li ne bon'e merit'as?

Roz.

Las'u al mi am'i li'n pro tio, kaj vi li'n am'u tial, ke mi li'n am'as. Rigard'u, jen ven'as la Duk'o.

Cel.

Kun la okul'o'j plen'a'j je koler'o.

En'ir'as Duk'o Frederik'o kun lord'o'j.

Duk'o F.

Fraŭl'in'o, kiel ebl'e plej rapid'e
For'ir'u vi de la kort'eg'o ni'a.

Roz.

Mi, onkl'o?

Duk'o F.

Vi, kuz'in'o. Post dek tag'o'j.
Se oni trov'os vi'n je du'dek mejl'o'j
Proksim'a de l’ kort'eg'o, vi ek'mort'os.

Roz.

Mi pet'as vi'a'n moŝt'o'n, mi kun'port'u
Sci'iĝ'o'n pri la kulp'o en ekzil'o'n:
Se i'o'n ajn mi sci'as pri mi mem,
Aŭ kon'as la dezir'o'j'n mi'a'j'n propr'a'j'n,
Se mi ne rev'as, ne frenez'a est'as,—
Kaj mi ne tia est'as,—kar'a onkl'o,
Neniam eĉ per pens'o ne'nask'it'a
Mi vi'n ofend'is, moŝt'o.

Duk'o F.

Sam'e dir'as.
La perfid'ul'o'j ĉiu'j: Se en vort'o'j
Konsist'us sen'kulp'iĝ'o, ili est'us
Sen'kulp'a'j, kiel sen'kulp'ec'o mem:
Sufiĉ'u al vi, ke mi ne vi'n fid'as.

Roz.

Sed per mal'fid'o nur'a, vi ne pov'as
Mi'n far'i perfid'ul'o. Dir'u al mi
Je kio ajn de'pend'as la kompar'o.

Duk'o F.

Vi est'as la fil'in’ de vi'a patr'o,
Kaj jen sufiĉ'e.

Roz.

Sed mi tia est'is,
Eĉ kiam vi'a moŝt’ la duk'o'land'o'n
De li for'pren'is; kaj mi tia est'is
Eĉ kiam vi'a moŝt'o li'n ekzil'is;
Perfid'o'n oni ne hered'as, moŝt'o;
Kaj, eĉ se oni tiel ĝi'n akir'us,
Ĉu tio mi'n rilat'as? Mi'a patr'o
Neni'a perfid'ul'o est'is: tial
Ho bon'a moŝt'o, tiom ne tromp'iĝ'u,
Kred'ant'e ke la mal'riĉ'ec'o mi'a
Perfid'a est'as.

Cel.

Vi'a moŝt’, aŭskult'u!

Duk'o F.

Celio, jes, pro vi ni ŝi'n rest'ig'is;
Aŭ kun la patr'o est'us ŝi ir'int'a.

Cel.

Mi tiam ne pet'eg'is ke ŝi rest'u;
Vi ag'is nur laŭ vol'o, kaj pro pent'o;
Je tiu temp'o mi tro jun'a est'is
Por ŝi'n estim'i. Nun mi kon'as ŝi'n.
Se ŝi perfid'a est'as, sam'e mi:
Ni ĉiam kun'e dorm'is, kaj lev'iĝ'is;
Lern'ad'is kun'e, kun'lud'ad'is ankaŭ;
Kun'manĝ'is ĉiam; kie'n ajn ni ir'is
Eĉ kiel tiu'j cign'o'j de Junon'o,
Ni ĉiam ir'is kun'e kaj du'op'e.

Duk'o F.

Ŝi est'as tro subtil'a. La ruz'ec'o
La pacienc'o, kaj silent'o ŝi'a
Parol'as al la popol'an'o'j, kiu'j
Kompat'as ŝi'n; vi est'as mal'saĝ'ul'o:
Ŝi rab'as al vi vi'a'n propr'a'n fam'o'n.
Pli hel'a vi vid'iĝ'os, kaj pli virt'a,
Post kiam ŝi jam for'ir'int'a est'os.
La lip'o'j'n ne mal'ferm'u. Ne'ŝanĝ'ebl'a
Kaj cert'a est'as la kondamn'o, kiu'n
Anonc'as mi: ŝi est'as ekzil'it'a.

Cel.

Mi'n sam'e do kondamn'u, duk'a moŝt'o,
Sen ŝi'a kun'ul'ec'o mi ne viv'os.

Duk'o F.

Vi est'as mal'saĝ'ul'o. Vi, nev'in'o,
Proviz'u vi'n: se vi tro long'e rest'os,
Je mi'a vort'o kaj honor’, vi mort'os.

[Duk'o Frederik'o kaj lord'o'j for'ir'as.]

Cel.

Ho kar'a Rozalind’, vi kie'n ir'os?
Ĉu vi konsent'us inter'ŝanĝ'i patr'o'j'n?
Mi don'os al vi mi'a'n! Ho, mi pet'as,
Ne est'u pli mal'ĝoj'a ol mi est'as.

Roz.

Mi hav'as ja pli mult'e da kial'o.

Cel.

Kuz'in'o, ne; mi pet'as, est'u gaj'a.
Ĉu vi ne sci'as ke la Duk’ ekzil'is
Mi'n ankaŭ, la fil'in'o'n si'a'n?

Roz.

Ne.

Cel.

Ĉu ne? Ho, Rozalind’ mal'hav'as do
La am'o'n kiu montr'as ke ni ambaŭ
Unu'o est'as; ĉu ni apart'iĝ'os?
Ĉu oni ni'n dis'ig'os, dolĉ'ul'in'o?
Ne: mi'a patr'o nun por si el'serĉ'u
Ali'a'n hered'ont'o'n. Tial, ni
El'pens'u kiel ni for'kur'os, kie'n
Ni ek'vojaĝ'os, kio'n ni kun'port'os.
Ne pen'u vi'a'n sort'o'ŝanĝ'o'n pren'i
Sur vi'n tut'sol'e, por el'port'i tiel
Mal'ĝoj'o'n vi'a'n, mi'n el'las'ad'ant'e;
Ĉar, je l’ ĉiel'o, kiu jam pal'iĝ'as
Pro ni'a mal'ĝoj'eg'o, mi kun'ir'os,—
Jes, malgraŭ ĉio, mi kun vi kun'ir'os.

Roz.

Sed kie'n ir'os ni?

Cel.

En la arb'ar'o'n,
Arden'o'n, por el'serĉ'i l’ onkl'o'n tie.

Roz.

Ho ve, sed kiel danĝer'eg'e est'os,
Se ni, knab'in'o'j, tiel mal'proksim'e'n
Vojaĝ'os! La bel'ec'o, pli ol or'o,
Rab'ist'o'j'n al'log'ad'as.

Cel.

Mi mi'n vest'os
Mal'riĉ'e kaj mal'luks'e. La vizaĝ'o
Per ia ombr'o'ter'o mi ŝmir'ad'os.
Vi far'u sam'e: ni antaŭ'e'n ir'os
Ne'atak'it'e.

Roz.

Ĉu ne est'us bon'e,—
Ĉar pli ol mult'a'j mi alt'kresk'a est'as,—
Ke mi mi'n vest'u tut'e kiel vir'o?
Kun glav'o ĉe la flank'o, kaj kun lanc'o
En mi'a man'o? Tiam,—en la kor'o
Si'n trov'u kia ajn vir'in'a tim'o,—
Ni hav'os ekster'aĵ'o'n fanfaron'a'n,
Kaj milit'em'a'n, kiel ja ali'a'j
Tim'ul'o'j vir'simil'a'j hav'as, kiu'j
La tim'o'n kaŝ'as sub mien'o brav'a.

Cel.

Kaj kiel mi vi'n nom'os, kiel vir'o'n?

Roz.

Eĉ kiel la paĝi'o'n jupiter'a'n:
Mi'n nom'u Ganimed'o. Kiel vi
Nom'at'a est'os?

Cel.

Ho, per ia nom'o
Al mi'a nun'a stat'o rilat'ant'a:
Ne plu Celio nun, sed Alien'o.

Roz.

Ĉu est'us bon'e ke ni pen'u ŝtel'i
El la kort'eg'o tiu'n ŝerc'em'ul'o'n,
De vi'a patr'o? Ĉu li ne ni'n help'us
En ni'a vojaĝ'ad'o?

Cel.

Li kun'ir'os
Kun mi tra l’ tut'a mond’. Mi li'n konvink'os.
Rapid'u do, ni amas'ig'u ĉiom
De la riĉ'aĵ'o kaj juvel'o'j ni'a'j;
El'pens'u la pli bon'a'n manier'o'n,
Kaj temp'o'n, por ni'n kaŝ'i de l’ sekv'ad'o
Far'ot'a tuj post mi'a for'kur'ad'o.
Ni ir'u do, kun tut'a kontent'ec'o,
Ne en ekzil'o'n, sed al liber'ec'o.

[Ambaŭ for'ir'as.]

En'ir'as la Duk'o, kaj du aŭ tri lord'o'j, vest'it'a'j kiel arb'ar'ist'o'j.

La Duk'o.

Kun'ul'o'j mi'a'j, frat'o'j en ekzil'o,
Ĉu ne dolĉ'ig'as pli la kutim'iĝ'o
La nun'a'n viv'o'n, ol la viv'o'n pomp'a'n?
Ĉu ne l’ arb'ar'o pli sen'risk'a est'as
Ol la kort'eg'o tiu envi'em'a?
Ni sent'as nur la sort'o'n de Adamo;
Nur ŝanĝ'o'j'n de l’ sezon'o'j; kiel, mord'o'n
De l’ vintr'a vent’, glaci'a'n, mal'ĝentil'a'n;
Kaj kiam mord'as ĝi, kaj blov'as fort'e
Sur mi'a'n korp'o'n, ĝis mi frost'o'trem'as,
Mi dir'as rid'et'ant'e “Jen ĉi tio
Ne est'as flat'eg'ad'o; tiu est'as
La konsil'ant'o kiu mi'n konvink'as
Per sent'o'j ver'a'j, kio mi ja est'as.”
Dolĉ'a'j l’ util'o'j de la mal'bon'ŝanc'o:
Simil'e al la buf'o, venen'ec'a,
Mal'bel'a ankaŭ, tamen en la kap'o
Ĝi port'as alt'valor'a'n juvel'et'o'n:
Kaj jen la ni'a viv’, liber'ig'it'e
De vizit'ad’ publik'a, trov'as lang'o'j'n
En arb'o'j, libr'o'j'n en la river'et'o'j,
Predik'o'j'n en la ŝton'o'j, bon'o'n ĉie.
Mi ne ĝi'n vol'us ŝanĝ'i.

Am'i.

Ho, bon'ŝanc'a
La duk'a moŝt'o est'as, kiu pov'as
Traduk'i l’ obstin'aĉ'o'n de la sort'o
Laŭ tiel dolĉ'a kaj trankvil'a stil'o.

La Duk'o.

Nu, ven'u, ĉu ni ir'u al la ĉas'o,
Por ni'n proviz'i je cerv'aĵ'o? Tamen
Mi'n ĝen'as ke la kompat'ind'a'j best'o'j,
La brun'e makul'it'a'j mal'sprit'ul'o'j,
Nask'it'a'j en'loĝ'ant'o'j de l’ dezert'o
En tiu ĉi arb'ar'o, si'a'j lim'o'j,
Per fork'pint'it'a'j sag'o'j tamen est'us
Je l’ kurb'a'j koks'o'j tra'pik'it'a'j.

Unu'a Lord'o.

Cert'e
Jakveso la mal'gaj'a tre mal'ĝoj'as
Pro tio, kaj je tio al si ĵur'as
Ke vi pli mult'e ja uzurp'as tie
Ol tiu frat'o kiu vi'n ekzil'is.
Hodiaŭ mi kaj lord'o Amienso
Post'ir'is li'n tre kaŝ'e, tie'n, kie
Sub kverk'o kies radik'ar’ antikv'a
Ek'rigard'et'as sur la river'et'o'n
Murmur'flu'ant'a'n preter la arb'ar'o:
Li kuŝ'is laŭ ĝi; kaj al tiu lok'o
Ek'ven'is sekestr'it'a cerv'o, kiu,
Kompat'ind'ul'o, pro la traf'o bon'a
De la ĉas'ist'o, hav'is vund-dolor'o'n.
Ĝi ven'is por sufer'i; efektiv'e,
La mal'feliĉ'a best'o tiel ĝem'is,
Ke tiu ĝem'o streĉ'is li'a'n fel'o'n,
Ĝis preskaŭ dis'romp'iĝ'o, kaj la larm'o'j
Glob'form'a'j, grand'a'j, unu la ali'a'n
Si'n sekv'is laŭ la sen'kulp'et'a naz'o,
En kompat'ind'a kur'o. Tiel star'is
La mal'sprit'ul'o (mult'e rimark'it'e
De tiu tre mal'gaj'a vir’, Jakveso)
Sur plej ekstrem'a bord'o de l’ flu'aĵ'o,
Pli'grand'ig'ant'e ĝi'n per larm'o'j.

La Duk'o.

Sed, do,
Jakveso dir'is kio'n? Ĉu li tiam
Ne moral'ig'is je spektakl'o tia?

Unu'a Lord'o.

Ho jes, per mil'o'j da kompar'o'j bel'a'j.
Unu'e, pro plor'ad'o en la akv'o'n,
La river'et'o'n kiu ne bezon'is,
Li dir'is “Kompat'ind'a cerv'o, kiel
Mond'ul'o'j, ankaŭ vi la testament'o'n
Nun far'as, dum vi don'as vi'a'n part'o'n
De tiom plu al tio jam hav'ant'a
Tro mult'e.” Tiam, ĉar ĝi est'is sol'a,
Kaj for'las'it'a de l’ amik'o'j korn'a'j,
Li dir'is “Bon'e est'as: tiel ĉiam
Mizer'o apart'ig'as la kun'ul'o'j'n.”
Sen'zorg'a ar'o, sat'a je la herb'o,
Hazard'e preter'kur'as, ne halt'ant'e
Por ĝi'n salut'i. Jen Jakveso dir'as
“Ho jes, antaŭ'e'n ir'u, vi, regn'an'o'j,
Dik'korp'a'j, gras'a'j! Est'as ja la mod'o!
Do, kial vi rigard'as unu'foj'e
La kompat'ind'a'n bankrot'ul'o'n tie?”
Kaj tiel plej riproĉ'e li tra'pik'as
La korp'o'n de l’ kamp'ar’, kort'eg'o, urb'o,
Kaj eĉ de ni'a viv’, ĵur'ant'e ke ni
Nur uzurp'ul'o'j est'as, aŭ tiran'o'j,
Aŭ eĉ ankoraŭ pli mal'bon'a'j hom'o'j,
La best'o'j'n tim'ig'ant'e, mort'ig'ant'e,
En la ili'a'j difin'it'a'j hejm'o'j,
Kaj ĉe la indiĝen'a en'loĝ'ej'o.

La Duk'o.

Kaj vi li'n las'is en la medit'ad'o?

Du'a Lord'o.

Jes, vi'a moŝt’, plor'ant'a'n, parol'ant'a'n
Pri tiu plor'eg'ant'a cerv'o.

La Duk'o.

Montr'u
Al mi la lok'o'n. Mi tre am'as trov'i
Ĉi tiu'n vir'o'n en cinik'a stat'o,
Li est'as tiam plen'a je prudent'o.

Unu'a Lord'o.

Mi rekt'e gvid'os vi'n al li antaŭ'e'n.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

En'ir'as Duk'o Frederik'o, kun lord'o'j.

Duk'o F.

Ĉu est'as ebl'e ke neni'u hom'o
Ek'vid'is ili'n? Ĝi ne pov'as est'i:
Kanajl'o'j iu'j ĉe l’ kort'eg'o cert'e
Konsent'is kaj en tio part'o'pren'is.

Unu'a Lord'o.

Neniu'n, kiu vid'is ŝi'n, mi trov'as.
La sinjor'in'o'j, serv'ist'in'o'j ŝi'a'j,
Kuŝ'ig'is ŝi'n, kaj fru'e je l’ maten’
Ĉi tiu'j sam'a'j trov'is ŝi'a'n lit'o'n
Je tiu trezor'et'o sen'ig'it'a.

Du'a Lord'o.

Kaj, moŝt'o vi'a, tiu ŝerc'em'ul'o,
Je kiu tiel oft'e vi rid'ad'is,
For'est'as ankaŭ. Hisperio, ĉef'a
Princ'in'a serv'ist'in’, konfes'as ke ŝi
Sub'aŭd'is kaŝ'e la fil'in'o'n vi'a'n,
Kaj ankaŭ la kuz'in'o'n Rozalindon,
Dum mult'e ili laŭd'is la graci'o'n
Kaj lertegecon de la barakt'ist'o,—
Li kiu ĵus el'venk'is fort'a'n Karlon.
Ŝi kred'as ke, eĉ kie'n ajn for'ir'is
La sinjor'in'o'j, cert'e la jun'ul'o
Kun ili est'as.

Duk'o F.

Send'u al la frat'o
De tiu vir’. Konduk'u li'n ĉi tie'n;
Se li for'est'as, tiam li'a'n frat'o'n
Konduk'u al mi. Li'n mi ja dev'ig'os
La vir'o'n trov'i. Far'u tio'n tuj,
Ne ŝancel'iĝ'u nun la esplor'ad'o
Kaj la serĉ'ad'o, antaŭ ol re'port'i
Ĉi tiu'j'n mal'saĝ'et'a'j'n for'kur'int'o'j'n.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

En'ir'as Or'land'o kaj Adamo, renkont'e unu la ali'a'n.

Orl.

Jen kiu?

Adamo.

Ho, mi'a jun'a mastr'o? Mastr'o mi'a,
Ĝentil'a! Dolĉ'a mastr'o! Re'memor'o
Pri Sir’ Rolando! Kio'n nun vi far'as
Ĉi tie? Kial est'as vi virt'ul'o?
Kaj kial oni am'as vi'n? Kaj kial
Vi est'as fort'a, brav'a, dolĉ'anim'a?
Ho, kial vi mal'saĝ'e vol'is venk'i
La lert'a'n barakt'ist'o'n de la Duk'o,
La kapric'em'a Duk'o? Vi'a'j laŭd'o'j
Al'ven'is antaŭ vi al vi'a hejm'o
Kun tro'a rapid'ec'o. Mastr'o mi'a,
Ĉu vi ne sci'as ke al i'a'j vir'o'j
Ili'a'j bon'a'j ec'o'j est'as mal'amik'o'j?
La vi'a'j sam'e: vi'a'j virt'o'j, mastr'o,
Nur sankt'a'j perfid'int'o'j al vi est'as.
Ho, kia mond'o est'as ni'a, kiam
Eĉ tio, kio est'as bel'a, tamen
Venen'as tiu'n, kiu hav'as ĝi'n!

Orl.

Nu, kio'n ajn vi hav'as?

Adamo.

Ho, jun'ul'o,
Tra tiu ĉi pord'eg'o ne en'ir'u!
Sub tiu ĉi tegment'o ja loĝ'ad'as
La mal'amik’ al ĉiu'j vi'a'j virt'o'j:
La frat'o,—ne, neni'a frat'o, tamen,
La fil'o,—tamen ne la fil'o; fil'o'n
Mi ne li'n nom'os, de la vir'o, kiu'n
Mi preskaŭ nom'is li'a'n patr'o'n.—Nu,
Li aŭd'is vi'a'n laŭd'o'n, kaj vesper'e
Hodiaŭ, li intenc'as ek'brul'ig'i
La dom'o'n kie vi kutim'e loĝ'as,
Kaj ankaŭ vi'n mem en ĝi; se je tio
Li mal'sukces'os, tamen li hav'ig'os
Rimed'o'j'n ali'spec'a'j'n, por vi'n traf'i.
Mi kaŝ'e aŭd'is li'n, kaj la projekt'o'j'n.
Ĉi tio ne loĝ'ej'o est'as. Por vi
Ĉi tiu dom'o est'as nur buĉ'ej'o:
Ho, ĝi'n mal'ŝat'u! Tim'u! Ne en'ir'u!

Orl.

Nu, kie'n ajn, Adamo, vi dezir'as
Ke mi do ir'u?

Adamo.

Kie'n ajn vi vol'as.
Se nur en tiu'n dom'o'n vi ne ir'os.

Orl.

Nu, kio'n, ĉu vi vol'as ke mi ir'u
Pet'ant'e je almoz'o'j por nutr'aĵ'o?
Aŭ per bru'eg'a mal'ĝentil'a glav'o
Ŝtel'ant'e viv'rimed'o'j'n laŭ la voj'o
Per'fort'e? Tio'n ja mi dev'os far'i,
Aŭ est'i ne'sci'ant'a kio'n far'i:
Ĉi tio'n, tamen, mi neniel far'os,
Pli'vol'e mi ced'iĝ'os je l’ malic'o
De kor'inklin'o kiu si'n for'turn'is,
Kaj sang'avid'a frat'o.

Adamo.

Ne ĝi'n far'u.
Mi hav'as mil spes'mil'o'j'n, la salajr'o'n
Sub vi'a patr'o, de mi mem ŝpar'it'a'n,
Kaj konserv'it'a'n por mi'n nutr'i, kiam
La serv'ad'pov'o en la membr'o'j mi'a'j
Si'n trov'os kripl'ig'it'a, kiam ankaŭ
La mal'jun'ec'o est'os for'ĵet'it'a:
Ĝi'n pren'u; eĉ Li kiu nutr'as korv'o'j'n,
Kaj sufiĉ'eg'e don'as al paser'o'j,
Pri'zorg'u mi'n mal'jun'a'n! Jen la or'o!
Mi don'as ĉiom da ĝi. Nun permes'u
Ke mi serv'ist'o vi'a est'u; kvankam
Mi ŝajn'as ja mal'jun'a, efektiv'e,
Mi est'as fort'a, jes, fortik'a vir'o,
Ĉar dum jun'ec'o mi neniam verŝ'is
Varm'ig'a'j'n kaj ribel'a'j'n el'trink'aĵ'o'j'n
En mi'a'n sang'o'n, nek mi am'ind'um'is,
Kun ne'hont'em'a frunt'o, la rimed'o'j'n
De mal'fort'ec'a kaj kaduk'a stat'o.
Kaj tial mi'a aĝ'o tre simil'as
Fortik'a'n vintr'o'n, frost'a'n, sed ĝentil'a'n:
Permes'u ke mi ir'u kun'e kun vi,
Mi serv'os kiel pli jun'korp'a vir'o,
En ĉiu far'o, en bezon'o ĉiu.

Orl.

Ho bon'a mal'jun'ul'o, kiel bon'e
En vi aper'as la konstant'a serv'o
De l’ mond’ antikv'a, kiam serv'o tia
Pro dev'o ŝvit'is, ne por rekompenc'o!
Vi est'as ne laŭ mod'o nun'a'temp'a,
En kiu ŝvit'as, krom por promoci'o,
Neni'u vir'o, kaj, hav'int'e tio'n,
Sufok'as ili tut'e tiu'n serv'o'n,
Eĉ je l’ hav'ad'o. Vi ne tia est'as.
Sed, kompat'ind'a mal'jun'ul'o, vi
Hak'et'as je kaduk'a arb'o, kiu
Ne pov'as unu flor'o'n ek'produkt'i,
Eĉ malgraŭ pen'o'j vi'a'j, kaj labor'o.
Sed ven'u, do, kun'ir'os ni antaŭ'e'n,
Kaj antaŭ ol el'spez'i vi'a'n mon'o'n
Esplor'u ni, konform'e la bezon'o'n.

Adamo.

Antaŭ'e'n ir'u, mastr'o, mi post'ven'os,
Kun lojal'ec'o, kaj kun ver'o pen'os.
Dek'sep'jar'ul’ ek'loĝ'is mi ĉi tie,
Hav'ant'e ok'dek jar'o'j'n, loĝ'os kie?
Dek'sep'jar'ul'o'j serĉ'as bon'a'n sort'o'n,
Ok'dek'jar'ul'o'j trov'os nur la mort'o'n.
Bon'ŝanc'o'n rekompenc'os ne pli vant'e
Ol bon'e mort'i, mastr'o'n ne ŝuld'ant'e.

[Ambaŭ for'ir'as.]

En'ir'as Rozalindo por Ganimed'o, Celio por Alien'o, kaj Tuŝ-Ŝton'o.

Roz.

Ho Jupiter'o, kiel lac'ig'it'a
Jam est'as la spirit'o en mi mem!

Tuŝ.

Indiferent'a est'as al mi la spirit'o, se nur la krur'o'j ne est'us lac'a'j.

Roz.

Mi pov'us trov'i en mi'a kor'o la pov'o'n mal'honor'i mi'a'n vest'aĵ'o'n vir'a'n, kaj plor'i kiel vir'in'o; sed mi dev'as konsol'i la pli mal'fort'a'n anim'o'n, ĝust'e kiel korp'vest'o kaj ŝtrump'o'j dev'us si'n montr'i kuraĝ'a'j al jup'o. Tial est'u kuraĝ'a, bon'a Alien'o.

Cel.

Mi pet'as al vi, est'u indulg'a al mi; mi ne pov'as plu ir'i.

Tuŝ.

Mi'a'flank'e, mi prefer'us el'port'i vi'n, ol port'i vi'n! Tamen mi ne port'us kruc'o'n, se mi vi'n port'us; ĉar mi opini'as ke vi hav'as neniom da mon'o en vi'a mon'uj'o.

Roz.

Nu, ĉi tio est'as l’ arb'ar'o Arden'o.

Tuŝ.

Jes, nun mi est'as en Arden'o; des pli mi est'as mal'sprit'ul'o; dum mi est'is ĉe'hejm'e, mi est'is en pli bon'a lok'o; sed vojaĝ'ant'o'j dev'as est'i kontent'a'j.

Roz.

Jes, est'u tia, bon'a Tuŝ-ŝton'o.

En'ir'as Koreno kaj Silvi'o.

Rigard'u, kiu'j ĉi tie'n ven'as; jun'ul'o kaj mal'jun'ul'o, solen'e kun'parol'ant'e.

Kor.

Nu, tia'manier'e vi nur ig'os
Ke ŝi ankoraŭ mal'estim'u vi'n.

Sil.

Koreno, ke vi nur kompren'u kiom
Mi am'as ŝi'n!

Kor.

Mi iom ĝi'n diven'as,
Ĉar mi mem antaŭ nun ek'am'is.

Sil.

Ne,
Est'ant'e mal'jun'ul'o, vi ne pov'as
Diven'i, kvankam en jun'ec'o vi'a
Vi est'is eĉ am'ant'o tiel ver'a,
Kiel sopir'is sur kusen’ nokt'mez'a;
Se l’ am'at'in'o vi'a iam ajn
Simil'is al la mi'a,—tiel cert'a
Mi est'as, ke neni'u tiom am'is;—
Kiom da ag'o'j vi'a'j plej rid'ind'a'j
Vi far'is pro la fantazi'o vi'a?

Kor.

Ho, mil'o'j'n, kiu'j'n jam mi mem forges'as.

Sil.

Neniam do vi am'is tiel kor'e;
Se vi ne re'memor'as eĉ la plej
Mal'grand'a'n mal'saĝ'aĵ'o'n kiu'n l’ Am'o
Vi'n ig'is far'i,—vi ne ver'e am'is.
Se vi neniam sid'is, kiel mi,
Ted'ant'e la aŭd'ant'o'j'n per la laŭd'o
De l’ am'at'in'o,—vi ne ver'e am'is.
Se vi for'ir'is ne de l’ kun'ul'ar'o
Subit'e, kiel nun mi mem for'ir'os,
Pro la pasi'o,—vi ne ver'e am'is.
Febino, ho Febino, ho Febino!

[Li for'ir'as.]

Roz.

Ho ve, paŝt'ist'o kompat'ind'a! Jen,
La vund'o'n vi'a'n esplor'ant'e, mi
Kruel'hazard'e trov'is mi'a'n propr'a'n.

Tuŝ.

Kaj mi la mi'a'n. Mi re'memor'as, ke dum mi en'am'iĝ'is, mi frakas'is mi'a'n glav'o'n kontraŭ ŝton'o'n, kaj ordon'is al li ricev'i tio'n, ĉar li ven'is nokt'e, al Ĵanino Smajl’; kaj mi re'memor'as ke mi kis'is ŝi'a'n lav'padel'o'n, kaj la bov'in'mam'o'j'n kiu'j'n ŝi'a'j bel'et'a'j fend'et'it'a'j man'o'j melk'is; kaj mi re'memor'as ke mi am'ind'um'is piz'o'ŝel'o'n anstataŭ ŝi. El kiu ŝel'o mi el'pren'is du piz'o'j'n, kaj re'don'ant'e ili'n mi dir'is plor'ant'e al ŝi “Port'u ĉi tiu'j'n pro mi;” Ni, kiu'j est'as ver'a'j am'ant'o'j, far'as strang'a'j'n ag'o'j'n. Sed, kiel ĉio en Natur'o est'as mort'em'a, sam'e ĉiom da Natur'o en'am'iĝ'int'a est'as mort'em'a laŭ mal'saĝ'ec'o.

Roz.

Pli saĝ'e vi parol'as ol vi sci'as.

Tuŝ.

Ne, mi neniam sci'iĝ'os pri mi'a propr'a sprit'ec'o ĝis post mi romp'os la tibi'karn'o'j'n kontraŭ ĝi.

Roz.

Ĉiel'o'n! Tiu paŝt'ist'a am'pasi'o
Mi'n plaĉ'as mult'e je l’ raci'o!

Tuŝ.

Mi'n ankaŭ; sed ĝi far'iĝ'as iom ted'a al mi.

Cel.

Mi pet'as, unu el vi tuj demand'u
Ĉu tiu don'os iom da nutr'aĵ'o
Pro or'o, al ni, ĉar mi sven'as jam
Ĝis preskaŭ mort'o.

Tuŝ.

He, vi ŝerc'em'ul'o!

Roz.

Silent'u, mal'saĝ'ul'o; li ne est'as
Parenc'o vi'a.

Kor.

Kiu al mi vok'as?

Tuŝ.

La super'ul'o'j vi'a'j.

Kor.

Ho, ali'e
Mizer'eg'ul'o'j ili cert'e est'as.

Roz.

Silent'u, mi ordon'as. Bon'a'n tag'o'n,
Amik'o mi'a.

Kor.

Kaj al vi, Sinjor'o.
Kaj al vi ĉiu'j, ge'sinjor'o'j mi'a'j.

Roz.

Mi pet'as vi'n, paŝt'ist'o, se aŭ l’ am'o
Aŭ l’ or'o en ĉi tiu dezert'o pov'as
Aĉet'i gast'ig'ad'o'n, ni'n konduk'u
Al ia lok'o kie est'os ebl'e
Ripoz'i kaj ni'n nutr'i. Jun'ul'in'o
Jen est'as, pro l’ vojaĝ'o lac'ig'it'a,
Kaj jam pro help'o'mank'o ŝi ek'sven'as.

Kor.

Sinjor'o, mi kompat'as ŝi'n, kaj vol'as,
Pro ŝi eĉ pli ol pro la mi'a stat'o,
Ke la riĉ'aĵ'o'j mi'a'j pli ebl'ig'u
Al ŝi la help'o'n. Sed mi est'as nur
Paŝt'ist'o por ali'a vir'o; tial
Mi ne tond'ad'as la lan'ar'o'j'n dik'a'j'n
De l’ ŝaf'o'j kiu'j'n mi mem paŝt'as; pli'e,
Tre mal'afabl'a'n karakter'o'n hav'as
La mastr'o, kiu tut'e ne pen'ad'as
La voj'o'n trov'i al ĉiel'a hejm'o
Per far'o'j gast'am'ec'a'j; kaj, al'don'e,
La best'dom'et'o'n, kaj ŝaf'ar'o'j'n, ankaŭ
La ŝaf'paŝt'ej'o'n tut'a'n, nun li vend'as;
Kaj, ĉe la ŝaf'ar'ej'o, jen neni'o
Kio'n vi pov'us manĝ'i; tamen, ven'u,
Por vid'i kio ajn ankoraŭ rest'as;
Per mi'a voĉ'o vi bon'ven'a'j est'as.

Roz.

Kaj kiu do aĉet'os la ŝaf'ar'o'n
Kaj la paŝt'ej'o'n?

Kor.

Tiu am'ant'o.
La jun'a vir'o kiu'n ĵus vi vid'is,
Mal'mult'e li dezir'as nun aĉet'i.

Roz.

Mi pet'as al vi, se honest'e est'as,
Ke vi aĉet'u la dom'et'o'n, ŝaf'o'j'n,
Paŝt'ej'o'n. Vi ricev'os de mi mem
La mon'o'n por pag'ad'o.

Cel.

Tiam do
Ni pli'grand'ig'os al vi la salajr'o'n.
Ĉi tiu lok'o plaĉ'as al mi; en ĝi
Volont'e mi pas'ig'us mi'a'n temp'o'n.

Kor.

Ĝi est'as ja vend'ot'a. Ven'u kun mi:
Se post klar'ig'o vi aprob'os tiam
La ter'o'n, la profit'o'n, kaj viv'mod'o'n,
Serv'ist'o vi'a est'os mi fidel'e,—
Aĉet'os ĝi'n per vi'a mon'o bel'e.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

En'ir'as Amienso, Jakveso, kaj ali'a'j.

Kant'o

Am'i.

Jak.

Pli mult'e, pli mult'e, mi pet'as.

Am'i.

Ĝi mal'gaj'ig'os vi'n, Sinjor'o Jakveso.

Jak.

Mi dank'as al ĝi. Pli mult'e, mi pet'as, pli mult'e. Mi pov'as el'suĉ'i la melankoli'o'n el kant'o, sam'e kiel mustel'o el'suĉ'as ov'o'j'n. Pli mult'e, mi pet'as al vi, pli mult'e.

Am'i.

Mi'a voĉ'o est'as mal'bel'son'a. Mi est'as cert'a ke mi ne pov'as al vi plaĉ'i.

Jak.

Mi ne dezir'as ke vi plaĉ'u al mi; mi nur dezir'as ke vi kant'u. Nu, pli mult'e; ankoraŭ unu stanc'o; ĉu vi nom'as ili'n stanc'o'j?

Am'i.

Kio'n ajn vi vol'as, Sinjor'o Jakveso.

Jak.

Nu, ili'a'j nom'o'j est'as indiferent'a'j al mi; ili ŝuld'as neni'o'n al mi. Ĉu vi kant'os?

Am'i.

Pli'vol'e pro vi'a pet'o ol por plaĉ'i mi'n mem.

Jak.

Nu, do, se iam mi dank'as al iu ajn vir'o, mi dank'os al vi; sed tio, kio'n oni nom'as kompliment'o simil'as la renkont'o'n de du pavian'o'j, kaj kiam oni kor'e dank'as al mi, mi supoz'as ke mi don'is al li penc'o'n, kaj li don'is al mi la dank'aĉ'o'n. Sed, kant'u. Tamen, se vi ne kant'os, silent'u!

Am'i.

Nu, mi fin'os la kant'o'n. Sinjor'o'j, prepar'u la tabl'o'n; la Duk'o trink'ad'os sub ĉi tiu arb'o. Li serĉ'is vi'n la tut'a'n tag'o'n.

Jak.

Kaj mi la tut'a'n tag'o'n evit'is li'n. Li est'as tro mal'bon'fam'a por mi'a kun'ul'ec'o. Mi pens'as pri tiom da afer'o'j, kiom li: sed mi dank'as al la ĉiel'o, kaj ne fanfaron'as pri ili. Nu, kant'u, kant'u, kant'u!

[Ĉiu'j kun'e kant'as.]

Kant'o

Jak.

Mi don'os al vi vers'o'n laŭ ĉi tiu ari'o, kiu'n mi el'verk'is hieraŭ, spit'e mi'a pens'ad'o.

Am'i.

Kaj mi ĝi'n kant'os.

Jak.

Ĝi est'as la jen'a:—

Am'i.

Kio est'as tiu “duc da me?”

Jak.

Tio est'as grek'a en'sorĉ'il'o, por al'vok'i mal'saĝ'ul'o'j'n en cirkl'o'n. Mi ir'os por dorm'i, se mi pov'as; se ne, mi riproĉ'os ĉiu'j'n unu'e-nask'it'o'j'n de Egipto.

Am'i.

Kaj mi serĉ'os la Duk'o'n. La fest'o est'as prepar'it'a.

[Ili for'ir'as.]

En'ir'as Or'land'o kaj Adamo.

Adamo.

Kar'a mastr'o, mi ne pov'as plu ir'i; ho, mi mort'as pro mank'o de nutr'aĵ'o! Ĉi tie mi kuŝ'iĝ'os, por mezur'i al mi la tomb'o'n. Adiaŭ, bon'a mastr'o.

Orl.

Nu, kio, Adamo! Ĉu vi ne hav'as pli kuraĝ'a'n kor'o'n? Viv'u ankoraŭ iom; konsol'u vi'n iom; gaj'ig'u vi'n iom. Se ĉi tiu sovaĝ'a arb'ar'o produkt'ad'as i'o'n sovaĝ'a'n, mi aŭ est'os nutr'aĵ'o al ĝi, aŭ ĝi'n re'port'os kiel nutr'aĵ'o por vi. Vi'a imag'o est'as pli proksim'a de la mort'o ol vi'a fort'o est'as proksim'a de ĝi. Pro mi est'u komfort'a; for'ten'u la mort'o'n iom da temp'o, je la fin'o de la brak'o; mi est'os baldaŭ re'e kun vi; kaj se mi al'port'os al vi neni'o'n por manĝ'i, mi permes'os ke vi mort'u: sed se vi mort'os antaŭ mi'a re'ven'o, vi est'os mok'ant'o je mi'a labor'o. Bon'e dir'it'e! Vi ŝajn'as gaj'et'a, kaj mi est'os tuj kun vi. Sed vi kuŝ'as sub la vintr'a aer'o; ven'u, mi vi'n port'os al ia ŝirm'ej'o; kaj vi ne mort'os pro mal'hav'o de manĝ'o, se io ajn viv'as en ĉi tiu dezert'o! Est'u gaj'a, bon'a Adamo!

[Ambaŭ for'ir'as.]

Tabl'o est'as prepar'it'a. En'ir'as la Duk'o, Amienso, kaj lord'o'j, vest'it'a'j kiel leĝ'for'pel'it'o'j.

La Duk'o.

Mi opini'as ke li jam ŝanĝ'iĝ'is
En i'a'n best'o'n. Ĉar neni'e mi
Li'n pov'as trov'i sub la hom'a form'o.

Unu'a Lord'o.

Nu, vi'a moŝt'o, li ĵus ek'for'ir'is:
Li est'is gaj'a, kant'o'n aŭskult'ant'e.

La Duk'o.

Se li far'iĝ'os muzik'em'a, li,
Far'it'e el la mal'bon'son'o, baldaŭ
Ni hav'os en la sfer'o'j de ĉiel'o
La mal'muzik'o'n. Ir'u, serĉ'u li'n,
Kaj dir'u ke mi vol'as kun'parol'i.

En'ir'as Jakveso.

Unu'a Lord'o.

Li far'as ne'neces'a mi'a'n pen'o'n,
Ĉar jen li ven'as. Jen Jakveso mem.

La Duk'o.

Nu kio do, Sinjor'o, kia viv'o
Ĉi tiu est'as, se l’ amik'o'j vi'a'j
La kun'ul'ec'o'n vi'a'n dev'as serĉ'i?
Sed kiel nu! Vi ŝajn'as gaj'a, ne?

Jak.

Ho, ŝerc'em'ul'o, ŝerc'em'ul'o! mi li'n
Renkont'is en l’ arb'ar'o, mult'kolor'a'n
La ŝerc'em'ul'o'n! Ho, mizer'a mond'o!
Nu, kiel mi per la nutr'aĵ'o viv'as,
Mi ŝerc'em'ul'o'n ĵus renkont'is, kiu
Kuŝ'iĝ'is kaj ripoz'is je l’ sun'bril'o,
Riproĉ'eg'ant'e mult'e la Bon'ŝanc'o'n,
Mult'eg'e ja, la gaj'a ŝerc'em'ul'o!
“Nu, bon'a'n tag'o'n, ŝerc'em'ul'o,” mi
Parol'is; “Ne,” li dir'is, “mi'n ne nom'u
La ŝerc'em'ul'o'n, ĝis al mi Ĉiel'o
Bon'ŝanc'o'n send'os.” Tiam li el'tir'is
El si'a sak'o sun'horloĝ'o'n, kaj
Ĝi'n rigard'ant'e per okul’ mal'hel'a,
Tre saĝ'e dir'is “Est'as nun la dek'a:
Ni tiel vid'as kia'manier'e
La mond’ mov'iĝ'as. Antaŭ unu hor'o
La naŭ'a est'is; kaj post hor'o plu
La dek'unu'a est'os; sam'e ni
De hor’ al hor'o matur'iĝ'as re'e,
Kaj tiam for'putr'iĝ'as ĉiu'hor'e;
De tio ja de'pend'as fabel'et'o.”
Kiam mi aŭd'is tiu'n ŝerc'em'ul'o'n
En mult'kolor'a vest’ moral'ig'ant'a
Laŭ tia manier'o, pri la temp'o,
La pulm'o'j mi'a'j far'is kok'o'blek'o'n,
Ke ŝerc'em'ul'o'j est'us medit'em'a'j.
Mi rid'is unu hor'o'n, ja sen'ĉes'e,
Laŭ li'a sun'horloĝ'o. Nobl'anim'a
Ind'eg'a ŝerc'em'ul'o! Vi'a'j vest'o'j,
La mult'kolor'a'j, est'as sol'e dec'a'j!

La Duk'o.

Nu, kiu ŝerc'em'ul'o est'as tiu?

Jak.

Ho ind'a ŝerc'em'ul'o! Iam ajn
Li est'is kort'eg'an'o, kaj li dir'as
Ke se la sinjor'in'o'j est'as bel'a'j
Kaj jun'a'j, ili bon'e sci'as tio'n;
En li'a cerb'o, kiu est'as sek'a,
Simil'e al biskvit'o post vojaĝ'o,
Li hav'as strang'a'j'n lok'o'j'n, plen'ig'it'a'j'n
Je observ'ad'o, kiu'n li el'las'as
En kripl'ig'it'a'j form'o'j. Ho, se nur
Mi est'us ŝerc'em'ul'o! Mi ja est'as
Avid'a je la mult'kolor'a vest'o!

La Duk'o.

Nu, vi ricev'os tia'n.

Jak.

Ĝi do est'as
Por mi la sol'a vest'o. Nur kondiĉ'e
Ke vi sen'ig'u vi'a'n rezon'ad'o'n
Je ĉia opini'o kresk'ad'ant'a
Sen'zorg'e tie, ke mi est'as saĝ'a.
Mi dev'as hav'i ankaŭ la liber'o'n,
Liber'o'n tiel grand'a'n kiel vent'o,
Por blov'i kontraŭ kiu'n ajn mi cel'os;
Ĉar tio'n cert'e hav'as ŝerc'em'ul'o'j.
Kaj tiu'j, kiu'j'n plej la mal'sprit'ec'o
Pik'et'as, eĉ plej mult'e dev'as rid'i.
Kaj kial, ho Sinjor'o, oni dev'as?
Nu, klar'a la kial'o est'as, kiel
La voj'o al preĝ'ej'o. Tiu, kiu'n
La ŝerc'em'ul'o foj'e saĝ'e traf'as,
Mal'saĝ'e ja kondut'us, malgraŭ vund'o'j,
Se li ne ŝajn'us ne la sag'o'n sent'i.
Se ne, la mal'saĝ'ec'o de l’ saĝ'ul'o
Pruv'at'a est'as, de l’ okaz'a'j vid'o'j
De l’ ŝerc'em'ul'o. Don'u al mi tial
Vest'aĵ'o'n mult'kolor'a'n, kaj permes'u
Ke mi el'dir'u mi'a'n pens'o'n. Tiam
Mi tut'e pur'ig'ad'os tiu'n korp'o'n
Mal'pur'a'n de la mond'o infekt'it'a,
Se oni pacienc'e nur akcept'os
La san'ig'il'o'n mi'a'n.

La Duk'o.

Fi pro tio!
Mi pov'as dir'i kio'n vi ek'far'us.

Jak.

Nu, kio'n, je la sen'valor'a vet'o,
Mi far'us krom la bon'o?

La Duk'o.

Mal'bon'aĵ'o'n
Grand'eg'a'n ja, riproĉ'ad'ant'e tiel
Al la pek'ad'o, ĉar vi mem ja est'as
Mal'bon'eg'ul'o, tre volupt'a, kiel
La best'natur'o mem. Kaj la infekt'o'n
Matur'a'n, mal'bon'ec'a'n, kiu'n vi
Liber'pied'e laŭ permes'o kapt'is,
Ĉu tio'n vi ek'vom'us en la mond'o'n?

Jak.

Nu, kiu nun riproĉ'as la fier'o'n,
Pov'ant'e traf'i iu'n ajn person'o'n?
Ĉu ĝi ne forfluegas kiel la mar'o,
Ĝis tiu lac'a materi'o mem
De'flu'as? Kiu'n sinjor'in'o'n, do,
En l’ urb'o mi ek'nom'as, nur dir'ant'e
Ke l’ urb'an'in'o ja la kost'o'n port'as
De princ'o'j, sur la tro mal'ind'a'j ŝultr'o'j?
Nu, kiu pov'as ven'i insist'ant'e
Ke iam mi intenc'as ŝi'n, ĉar tia
Eĉ kia ŝi la najbar'in'o est'as?
Aŭ kia est'as li, hav'ant'e stat'o'n
Mal'nobl'a'n, kiu dir'as ke la li'a
Kuraĝ'o est'as ne je mi'a kost'o,
Pens'ant'e ke mi li'n intenc'as nom'i,—
Laŭ tia ag'o tuj konform'ig'ant'e
La mal'sprit'ec'o'n si'a'n al la senc'o
De mi'a'j vort'o'j? Nu, do, kiel est'as?
Nur montr'u kie mi'a lang'o far'is
La mal'just'aĵ'o'n al li. Se ĝi just'e
Kondut'is kontraŭ li, tiam li mem
Mal'bon'e ja kondut'is kontraŭ si;
Se li liber'a est'as, la riproĉ'o
Simil'e al l’ anser’ sovaĝ'a, flug'as,
Al'propr'ig'it'e de neni'u. Kiu ven'as?

En'ir'as Or'land'o, hav'ant'e la glav'o'n el'tir'it'a.

Orl.

De'ten'u vi'n! Ne manĝ'u plu!

Jak.

Ankoraŭ
Mi manĝ'is ja neni'o'n.

Orl.

Vi ne manĝ'os.
Ĝis kiam oni serv'os al neces'o.

Jak.

De spec'o kia ajn la kok’ de'ven'as?

La Duk'o.

Ĉu vi kuraĝ'a est'as pro sufer'o,
Aŭ ĉu nur mal'estim'as vi, jun'ul'o,
Ĝentil'a'j'n mor'o'j'n, ke vi ŝajn'as nun
Mal'plen'a je la ĝentil'ec'o?

Orl.

Ho,
Ek'tuŝ'is vi unu'e mi'a'j'n nerv'o'j'n;
La dorn'a pint'o de sufer'o nud'a
For'pren'is jam de mi kondut'o'n mi'a'n
Konform'a'n al la ĝentil'ec'o. Tamen
Mi est'as ja en'land'e eduk'it'a,
Kaj kon'as iom da bon'mor'o'j. Sed
De'ten'u vi'n, mi dir'as! Li ek'mort'os
Kiu tuŝ'os iom da ĉi tiu frukt'o
Ĝis la bezon'o'j mi'a'j est'os sat'a'j!

Jak.

Se vi ne akcept'os respond'o'n raci'a'n, mi dev'os mort'i.

La Duk'o.

Vi vol'as kio'n? Vi'a dolĉ'anim'o
Per'fort'os pli efik'e, ol la fort'o
Ek'mov'os ni'n por est'i dolĉ'anim'a'j.

Orl.

Mi preskaŭ mort'as, tiom mi bezon'as
Nutr'aĵ'o'n. Do, mi hav'u ĝi'n!

La Duk'o.

Sid'iĝ'u,
Bon'ven'u al la tabl'o. Manĝ'u do.

Orl.

Ĉu vi respond'as tiel mal'sever'e?
Pardon'u mi'n, mi pet'as. Mi supoz'is
Ke ĉio tie ĉi sovaĝ'a est'as;
Kaj tial mi ŝajn'ig'is la mien'o'n
Sever'e ordon'ad'a'n. Kiu ajn
Vi est'as, kiu en ĉi tia lok'o
Ne'ating'ebl'a, sub mal'gaj'a ombr'o,
Ignor'as, perd'as la ramp'ant'a'j'n hor'o'j'n;
Se iam vi pli bon'a'n stat'o'n hav'is,
Se iam aŭd'is preĝ'o'sonor'il'o'j'n,
Se iam vi sid'iĝ'is ĉe la fest'o
De bon'a hom'o, aŭ se iam vi
For'viŝ'is larm'o'n de l’ palpebr'o'j vi'a'j,
Kaj sci'as kio est'as la kompat'o;
Mal'sever'ec'o est'u mi'a help'o:
Kaj tio'n esperant'e, kun ruĝ'iĝ'o
Mi met'as mi'a'n glav'o'n en la ing'o'n.

La Duk'o.

Jes, iam hav'is ni pli bon'a'n stat'o'n.
Kaj je la sonor'il'o'j sankt'a'j ir'is
Al la preĝ'ej'o; sid'is ĉe la fest'o'j
De bon'a'j vir'o'j, kaj for'viŝ'is larm'o'j'n
Nask'it'a'j'n de la sankt'a kompat'ad'o.
Nun tial vi sid'iĝ'u kun mild'ec'o,
Laŭ'vol'e ordon'ant'e mi'a'j'n vir'o'j'n,
Por tuj sat'ig'i vi'a'n mal'sat'eg'o'n.

Orl.

Do, vi'n de'ten'u nur mal'long'a'n temp'o'n
De l’ manĝ'o, dum mi, kiel la cerv'in'o,
El'serĉ'os la cerv'id'o'n por ĝi'n nutr'i.
Ĉar est'as kompat'ind'a mal'jun'ul'o,
Li kiu mult'a'j'n lac'ig'ant'a'j'n paŝ'o'j'n
Mi'n sekv'is pro la am'o, lam'ir'ant'e.
Ĝis kiam li sat'iĝ'os, prem'eg'at'e
De du ĝen'aĵ'o'j de l’ mal'fort'o, nom'e,
Mal'sat'o, mal'jun'ec'o,—mi gust'um'os
Neni'o'n.

La Duk'o.

Ir'u do, li'n serĉ'u; dum'e,
Ni manĝ'os ja neniom ĝis vi ven'os.

Orl.

Mi dank'as vi'n, kaj ben'as vi'n pro tio.

[Li for'ir'as.]

La Duk'o.

Ir'u do, li'n serĉ'u; dum'e
Ni manĝ'os ja neniom ĝis vi ven'os.
Prezent'as pli mal'gaj'a'n teatr'aĵ'o'n
Ol tiu scen'o kie oni lud'as.

Jak.

La tut'a mond'o est'as ja teatr'o,
La vir'o'j kaj vir'in'o'j, nur aktor'o'j:
Hav'ant'e jen el'ir'o'j'n, jen en'ir'o'j'n;
Kaj unu hom'o lud'as mult'a'j'n rol'o'j'n
En si'a viv’, kun aĝ'o'j sep, por akt'o'j.
Unu'e la infan'o, plor'ad'ant'e
Ĉe l’ brak'o'j de la vart'ist'in'o. Tiam
La jun'a lern'ej'knab'o, plend'et'ant'e,
Hav'ant'e libr'o'sak'o'n, kun vizaĝ'o
Maten'o'pur'a, ramp'et'ant'e kiel
Limak'o ne'vol'ant'e al lern'ej'o.
Kaj tiam la am'ant'o, sopir'ant'e
Kiel forn'eg'o, kun balad’ mal'gaj'a
Al brov'o de la am'at'in'o. Tiam
Soldat'o, plen'a je mir'ig'a'j ĵur'o'j,
Hav'ant'e barb'o'n kvazaŭ leopard'o,
Ĵaluz'a pri honor'o, mal'pac'em'a,
Cel'ant'e tiu'n aer'glob'o'n, glor'o'n,
Eĉ ĉe la faŭk'o de la paf'il'eg'o.
Kaj tiam, la juĝ'ist'o, dik'a'korp'a,
Pro mult'e da donac'o'j de kapon'o'j,
Sever'okul'a, kun tond'it'a barb'o
Laŭ profesi'o li'a, kaj dir'ant'e
Sentenc'o'j'n saĝ'o'plen'a'j'n, kaj ekzempl'o'j'n
Modern'a'j'n. Tiel li la rol'o'n lud'as.
La ses'a aĝ'o trans'mov'iĝ'as tiam
Je grimac'ul’ mal'dik'a, en pantofl'o'j,
Port'ant'a okul'vitr'o'j'n, kun sak'et'o
Ĉe l’ flank'o; li'a'j ŝtrump'o'j, konserv'it'a'j
Ankoraŭ de jun'ec'o, jam tro larĝ'a'j
Por la mal'gras'a'j krur'o'j. Li'a voĉ'o
Ne plu vir'ec'a bas'o, ŝanĝ'iĝ'int'e
En infan'ec'a'n sopran'aĉ'o'n, pep'as
Kaj fajf'as en la son’. La last'a scen'o
De l’ strang'a okaz'plen'a histori'o,—
Mal'jun'eg'ec'o—nur'a forges'ec'o,
Sen dent'o'j, sen okul'o'j, gust'o, ĉio.

Re'ven'as Or'land'o, kun Adamo.

La Duk'o.

Bon'ven'u! Vi'a'n respekt'ind'a'n ŝarĝ'o'n
De'met'u, kaj li'n las'u tuj manĝ'i.

Orl.

Por li mi plej vi'n dank'as.

Adamo.

Vi ja dev'as;
Apenaŭ pov'as mi pro mi parol'i,
Por dank'i al vi.

La Duk'o.

Nu, bon'ven'u. Manĝ'u!
Ankoraŭ mi ne ĝen'os, por demand'i
Pri vi'a'j ŝanc'o'j. Son'u la muzik'o,
Kaj vi, ho mi'a kuz'o, al ni kant'u!

Kant'o

Am'i.

La Duk'o.

Se vi la fil'o est'as de Rolando,
Kiel vi al mi sub'parol'is ver'e,
Kaj ĉar mi mem la simil'ec'o'n vid'as
Pentr'it'a bon'e, kvazaŭ ja viv'ant'a,
Sur la vizaĝ'o vi'a, tial, est'u
Ĉe ni la bon'ven'int'a. Mi mem est'as
La Duk'o kiu vi'a'n patr'o'n am'is:
En mi'a kavern'hejm'o vi rakont'os
Al mi la plu'a'n tra'viv'aĵ'o'n vi'a'n.
Vi, bon'a mal'jun'ul'o, jam far'iĝ'as
Bon'ven'a kiel vi'a mastr'o mem.
Sub'ten'u li'n ĉe l’ brak'o. Don'u vi
La man'o'n, kaj al mi rakont'u plen'e
Pri vi'a'j ŝanc'o'j, por ke mi sci'iĝ'u.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

Duk'o F.

Vi ne li'n post'e vid'is? Ne, ne'ebl'e:
Sed se el la kompat'o mi ne est'us
Plej'part'e el'far'it'a, mi ne serĉ'us
Viktim'o'n ali'lok'e, por li'n pun'i,
Dum vi ĉe'est'as mem. Aŭskult'u tamen:
El'serĉ'u ie ajn la frat'o'n vi'a'n;
El'serĉ'u per kandel'o; li'n re'port'u
Aŭ mort'a'n aŭ viv'ant'a'n, antaŭ fin'o
De l’ jar'o nun'a, aŭ vi mem ne plu
Re'ven'u por en ni'a land'o loĝ'i.
La posed'aĵ'o'j'n vi'a'j'n, kaj bien'o'j'n,
Kaj ĉio'n vi'a'n je l’ pren'ad’ valor'a'n,
Mi jen ek'pren'as kaj al mi propr'ig'as,
Ĝis kiam vi, per vort'o'j de la frat'o,
Vi'n sen'kulp'ig'os je l’ kulp'ig'o kiu'n
Mi hav'as kontraŭ vi en mi'a mens'o.

Ol'i.

Ke vi'a moŝt'o nur la kor'o'n mi'a'n
Ek'kon'u pri ĉi tio! Mi neniam
En mi'a viv'o am'is mi'a'n frat'o'n!

Duk'o F.

Kanajl'o des pli grand'a! Li'n el'pel'u!
Kaj mi'a'j ofic'ist'o'j, kies dev'o
Ĉi tio est'as, far'u tuj'a'n kapt'o'n
Je li'a dom'o kaj bien’. Rapid'e
Ek'far'u tio'n, kaj li'n tuj for'pel'u.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

En'ir'as Or'land'o, hav'ant'e paper'o'n.

Orl.

Ek'pend'u tie, poezi'o mi'a,
Pri mi'a am'o klar'e atest'ont'e,
Kaj vi, reĝ'in'o de la nokt'o, kiu
La kron'o'n port'as en tri mond'o'j vi'a'j,
Rigard'u, per l’ okul'o'j vi'a'j virt'a'j,
De l’ pal'a region'o super ni,
La nom'o'n de la ĉas'ist'in'o vi'a,
Reg'ant'a plen'e mi'a'n tut'a'n viv'o'n.
Ho Rozalind’! Ĉi tiu'j arb'o'j est'os
La libr'o'j mi'a'j, kaj sur ties ŝel'o'j
La pens'o'j'n mi'a'j'n tuj mi en'skrib'ad'os.
Por ke l’ okul'o'j ĉiu'j, rigard'ant'a'j
En tiu ĉi arb'ar'o, ĉie vid'u
La virt'o'n vi'a'n ĉiam atest'at'a'n.
Rapid'u vi, Or'land'o, bon'e skulpt'u
Sur ĉiu arb'o, pri la jun'ul'in’,
Ne'esprim'ebl'a'n, bel'a'n virt'a'n ŝi'n!

[Li for'ir'as.]

En'ir'as Koreno kaj Tuŝ-ŝton'o.

Kor.

Nu, kiel plaĉ'as al vi la nun'a paŝt'ist'a viv'manier'o, Sinjor'o Tuŝ-ŝton'o?

Tuŝ.

Efektiv'e, ŝaf'ist'o, rilat'e al si mem, ĝi est'as bon'a viv'ad'o. Sed rilat'e tio'n, ke ĝi est'as paŝt'ist'a viv'manier'o, ĝi est'as neni'o. Pro tio, ke ĝi est'as sol'ec'a viv'ad'o, mi tre ŝat'as ĝi'n; sed pro tio, ke ĝi est'as individu'a, ĝi est'as viv'aĉ'o. Nu, tial ke ĝi est'as en la kamp'o'j, ĝi bon'e plaĉ'as al mi; sed pro tio, ke ĝi ne est'as ĉe la kort'eg'o, ĝi est'as ted'a. Ĉar ĝi est'as ŝpar'em'a viv'manier'o, not'u bon'e, ĝi plaĉ'as al mi'a humor'o; sed ĉar ne est'as en ĝi pli mult'e da sufiĉ'eg'o, ĝi tre'eg'e mal'plaĉ'as al mi. Ĉu vi hav'as iom da filozofi'o en vi, ŝaf'ist'o?

Kor.

Ne pli mult'e ol la sci'ad'o ke kiam oni mal'san'iĝ'as, des pli oni est'as mal'komfort'a; kaj tiu, al kiu mank'as la mon'o, posed'aĵ'o'j, kaj la kontent'ec'o, mal'hav'as tri bon'a'j'n amik'o'j'n; est'as la ec'o de pluv'o, ke ĝi mal'sek'ig'as; la ec'o de fajr'o, ke ĝi brul'as; bon'a paŝt'ej'o gras'ig'as la ŝaf'o'j'n; la nokt'o ekzist'as precip'e pro la for'est'o de la sun'o; tiu, kiu lern'is neniom da prudent'o per la natur'o aŭ per la art'o pov'as plend'i pri mank'o de eduk'ad'o; ali'e li de'ven'as de tre mal'sprit'a'j parenc'o'j.

Tuŝ.

Tia hom'o est'as natur'a filozof'o. Ĉu vi iam ĉe'est'is la kort'eg'o'n, ŝaf'ist'o?

Kor.

Ne, ver'e.

Tuŝ.

Tiam vi est'as kondamn'it'a.

Kor.

Mi esper'as ke ne.

Tuŝ.

Ver'e, vi est'as kondamn'it'a, kiel ov'o mal'bon'e rost'it'a, tut'e je unu flank'o.

Kor.

Tial, ke mi neniam ĉe'est'is ĉe la kort'eg'o? Nu, kial?

Tuŝ.

Nu, se neniam vi ĉe'est'is la kort'eg'o'n, vi neniam vid'is ĝentil'a'j'n mor'o'j'n; se vi neniam vid'is tia'j'n, nepr'e vi'a'j mor'o'j est'as mal'bon'a'j kaj la mal'bon'ec'o est'as pek'o, kaj la pek'ad'o konduk'as al la kondamn'ad'o. Vi est'as en danĝer'a stat'o, ŝaf'ist'o.

Kor.

Tut'e ne, Tuŝ-ŝton'o: la ag'manier'o'j kiu'j est'as bon'a'j ĉe la kort'eg'o est'us tiel rid'ind'a'j en la kamp'ar'o, kiel la kamp'ar'a kondut'o est'us plej mok'ind'a ĉe la kort'eg'o. Vi dir'is al mi, ke oni ne salut'as, ĉe la kort'eg'o, sed oni kis'as la man'o'j'n. Tia ĝentil'aĵ'o est'us mal'pur'a, se kort'eg'an'o'j est'us ŝaf'ist'o'j.

Tuŝ.

Cit'u ekzempl'o'n, mal'long'a'vort'e; nu, cit'u ekzempl'o'n.

Kor.

Do, ni ankoraŭ ni'n okup'as je la ŝaf'in'o'j, kaj la lan'a'j fel'o'j est'as gras'kovr'it'a'j.

Tuŝ.

Sed ĉu la man'o'j de la kort'eg'an'o ne ŝvit'as? Kaj ĉu la gras'aĵ'o de ŝaf'in'o'j ne est'as tiel pur'a kiel la ŝvit'o de la hom'o'j? Mal'kler'eg'a, mal'kler'eg'a! Don'u pli bon'a'n ekzempl'o'n, mi pet'as. Rapid'u!

Kor.

Al'don'e, ni'a'j man'o'j est'as mal'mol'a'j.

Tuŝ.

Ni'a'j lip'o'j ili'n sent'us des pli bon'e. Ankoraŭ mal'kler'eg'a! Don'u pli ĝust'a'n ekzempl'o'n. Rapid'u!

Kor.

Kaj ili est'as oft'e kovr'it'a'j je gudr'o, pro la ĥirurgi'o al ni'a'j ŝaf'in'o'j; nu, ĉu vi vol'us ke ni kis'u la gudr'o'n? La man'o'j de la kort'eg'an'o est'as parfum'it'a'j je cibet'aĵ'o.

Tuŝ.

Ho, plej mal'kler'a vir'o! Vi verm'nutr'aĵ'o, kompar'e al bon'a karn'o, efektiv'e! Lern'u de la saĝ'ul'o'j, kaj pri'pens'u! Cibet'aĵ'o hav'as pli mal'honor'ind'a'n nask'iĝ'o'n ol gudr'o, est'ant'e la mal'pur'a el'flu'o el ia kat'o. Pli'bon'ig'u la ekzempl'o'n, ŝaf'ist'o!

Kor.

Vi hav'as tro kort'eg'em'a'n sprit'ec'o'n por mi. Mi rest'os je tio.

Tuŝ.

Ĉu vi rest'os mal'ben'it'a? Di'o vi'n help'u, mal'kler'eg'ul'o! Di'o don'u al vi pli bon'a'n raci'o'n. Vi est'as krud'a.

Kor.

Sinjor'o, mi est'as ver'a labor'ist'o. Mi gajn'as tio'n, kio'n mi manĝ'as, ricev'as tio'n, kio'n mi port'as; mi mal'am'as neni'o'n; mi envi'as neni'o'n pro li'a feliĉ'ec'o; mi ĝoj'as je la bon'ŝanc'o de ali'a'j; mi est'as kontent'a je mi'a'j mal'bon'ŝanc'o'j, kaj la plej grand'a fier'o mi'a est'as, vid'i mi'a'j'n ŝaf'in'o'j'n manĝ'ant'a'j la herb'o'n, kaj mi'a'j'n ŝaf'id'o'j'n suĉ'ant'a'j.

Tuŝ.

Tio est'as ali'a mal'sprit'a pek'o vi'a. Se vi ne est'os mal'ben'at'a pro tio, la diabl'o mem hav'os neniu'j'n ŝaf'ist'o'j'n; mi ne kompren'as kiel ali'e vi for'kur'os.

Kor.

Jen ven'as jun'a mastr'o Ganimed'o, la frat'o de mi'a nov'a mastr'in'o.

En'ir'as Rozalindo, leg'ant'e paper'o'n.

Roz.

Tuŝ.

Mi far'os rim'o'j'n tia'j'n dum ok jar'o'j sen'intermit'e, escept'int'e nur la manĝ'o'j'n kaj la hor'o'j'n por dorm'i; ĝi est'as ĝust'e la fals'a galop'o de la buter'far'ist'in'o ir'ant'a vend'ej'o'n.

Roz.

Fi, mal'sprit'ul'o!

Tuŝ.

Ekzempl'e:

Ĉi tio est'as la fals'a galop'o mem de vers'o'j; kial vi vi'n infekt'as per ili?

Roz.

Silent'u, vi stult'a ŝerc'em'ul'o! Mi trov'is ili'n sur arb'o.

Tuŝ.

Ver'e, la arb'o nask'as mal'bon'a'j'n frukt'o'j'n.

Roz.

Mi ĝi'n greft'os je vi, kaj tiam mi ĝi'n greft'os je mespil'o: pro tio ĝi nask'os la plej fru'e matur'iĝ'int'a'j'n frukt'o'j'n en la region'o; ĉar vi putr'iĝ'os antaŭ ol du'on'e matur'iĝ'i,—kaj tio est'as la propr'a ec'o de la mespil'o.

Tuŝ.

Vi tiel dir'as. Ĉu saĝ'e aŭ ne, la arb'ar'o decid'u.

En'ir'as Celio, hav'ant'e paper'o'n.

Roz.

Silent'u! Jen la frat'in'o ven'as. Flank'e'n ir'u!

Cel. [leg'as.]

Roz.

Ho, ĝentil'a pastr'in'o! Per kiel ted'a predik'o vi enu'ig'as vi'a'j'n paroĥ'an'o'j'n, neniam tamen ek'kri'ant'e “Est'u pacienc'a'j, ge'bon'ul'o'j!”

Cel.

Kio, nu! mal'proksim'iĝ'u, amik'o'j! Paŝt'ist'o, for'ir'u iom'et'e. Vi ir'u kun li.

Tuŝ.

Ven'u, ŝaf'ist'o, ni honor'e ni'n re'tir'u! Kvankam ne kun ĉiu'j propr'aĵ'o'j, tamen kun ĉiu'j skrib'aĵ'o'j!

[Koreno kaj Tuŝ-ŝton'o for'ir'as.]

Cel.

Ĉu vi aŭd'is ĉi tiu'j'n vers'o'j'n?

Roz.

Ho jes, mi aŭd'is ĉiom, kaj eĉ plu; ĉar kelk'a'j el ili en'hav'as pli mult'e da pied'o'j ol la vers'o'j pov'as port'i.

Cel.

Tio ne est'as grav'a; la pied'o'j pov'us port'i la vers'o'j'n.

Roz.

Jes, sed la pied'o'j est'is lam'a'j, kaj ne pov'is si'n port'i sen la vers'o'j, tial ili star'is lam'e en la vers'o'j.

Cel.

Sed ĉu vi aŭd'is, ne mir'ant'e kiel vi'a nom'o est'as pend'ig'it'a kaj skulpt'it'a sur ĉi tiu'j arb'o'j?

Roz.

Mi jam sep tag'o'j'n el'ir'is el la naŭ'tag'a mir'ind'aĵ'o, antaŭ ol vi ven'is. Ĉar rigard'u ĉi tio'n, kio'n mi trov'is sur palm'arb'o. Mi neniam est'is tiel pri'rim'it'a de'post la epok'o de Pitagoro, kiam mi est'is Irlanda rat'o,—kio'n mi apenaŭ pov'as re'memor'i.

Cel.

Ĉu vi sci'as kiu far'is ĉi tio'n?

Roz.

Ĉu li est'as vir'o?

Cel.

Hav'ant'e ĉirkaŭ la kol'o ĉen'o'n kiu'n vi foj'e port'is? Ĉu vi ruĝ'iĝ'as?

Roz.

Mi demand'as al vi, kiu?

Cel.

Ho, Di'o! Renkont'i unu la ali'a'n est'as mal'facil'e por amik'o'j. Sed mont'o'j pov'as est'i for'mov'it'a'j de ter'trem'o'j, kaj tia'manier'e renkont'i.

Roz.

Ne, sed kiu li est'as?

Cel.

Ĉu est'as ebl'e?

Roz.

Nu, mi pet'as al vi per plej pet'eg'a fort'o, dir'u al mi kiu li est'as.

Cel.

Ho, mir'ind'e, kaj plej mir'ind'e, mir'ind'e! Kaj ankoraŭ unu foj'o'n, mir'ind'e, kaj post tio, ekster ĉia mir'o!

Roz.

Je mi'a vizaĝ'kolor'o! Ĉu vi supoz'as ke kvankam mi est'as vest'it'a kvazaŭ vir'o, mi hav'as vir'a'n korp'vest'o'n kaj ŝtrump'o'j'n en mi'a humor'o? Unu col'o da prokrast'o plu est'os sud'a mar'o je el'trov'o! Mi pet'as al vi, dir'u tuj al mi kiu li est'as, kaj parol'u rapid'e! Mi vol'us ke vi pov'u balbut'i, por el'verŝ'i ĉi tiu'n kaŝ'it'a'n vir'o'n el vi'a buŝ'o, sam'e kiel vin'o el'ven'as el botel'o hav'ant'a mal'grand'a'n faŭk'o'n,—aŭ tro mult'e je unu foj'o, aŭ tut'e neniom. Mi pet'as al vi, el'pren'u la ŝtop'il'o'n el vi'a buŝ'o, por ke mi el'trink'u vi'a'n nov'aĵ'o'n. Ĉu li est'as far'it'a de Di'o? Kia vir'o? Ĉu li'a kap'o merit'as ĉapel'o'n? Aŭ li'a menton'o barb'o'n?

Cel.

Ne, li hav'as nur mal'mult'e da barb'o.

Roz.

Nu, Di'o send'os pli mult'e se la vir'o est'os dank'em'a. Mi atend'os la kresk'ad'o'n de li'a barb'o, se vi ne prokrast'os al mi la kon'ad'o'n de li'a menton'o.

Cel.

Li est'as jun'a Or'land'o, kiu fal'ig'is la barakt'ist'o'n kaj ankaŭ vi'a'n kor'o'n, ambaŭ sam'temp'e.

Roz.

Ne, nu, la diabl'o pren'u la mok'ad'o'n! Parol'u serioz'e kiel ver'em'a jun'ul'in'o.

Cel.

Je mi'a fid'o, kuz'in'et'o, est'as li.

Roz.

Or'land'o?

Cel.

Or'land'o.

Roz.

Ho ve! Kio'n mi far'os el mi'a'j korp'vest'o kaj ŝtrump'o'j? Kio'n li est'is far'ant'a kiam vi li'n vid'is? Kio'n li dir'is? Kia li vid'iĝ'is? Kie'n li ir'is? Kio'n li far'as ĉi tie? Ĉu li demand'is pri mi? Kie li rest'as? Kia'manier'e li adiaŭ'is vi'n? Kaj kiam vi re'e li'n vid'os? Respond'u al mi per unu vort'o.

Cel.

Vi dev'as antaŭ'e prunt'e'pren'i por mi la buŝ'o'n de Gargantu'o. Tiu vort'o est'as tro grand'a por iu ajn buŝ'o hav'ant'a la ampleks'o'n de la nun'a epok'o. Respond'i jes aŭ ne al ĉiu detal'o est'as pli mult'e ol respond'i en kateĥism'o.

Roz.

Sed ĉu li sci'as ke mi est'as en ĉi tiu arb'ar'o, port'ant'e vir'a'n vest'aĵ'o'n? Ĉu li ŝajn'as bon'san'a kiel je tiu tag'o kiam li barakt'is?

Cel.

Est'as tiel facil'e kalkul'i atom'o'j'n kiel solv'i la propon'o'j'n de am'ant'o. Sed gust'um'u mi'a'n trov'ad'o'n de li, ĝu'ant'e tio'n per bon'a observ'ad'o. Mi trov'is li'n kvazaŭ fal'int'a'n kverk'o'frukt'o'n, sub arb'o.

Roz.

Oni pov'as prav'e ĝi'n nom'i la arb'o de Jupiter'o, kiam ĝi el'fal'ig'as tia'n frukt'o'n.

Cel.

Aŭskult'u al mi, bon'a sinjor'in'o.

Roz.

Daŭr'ig'u.

Cel.

Jen li kuŝ'is, laŭ'long'e stern'iĝ'int'e kvazaŭ vund'it'a kavalir'o.

Roz.

Kvankam kompat'ind'e est'as vid'i tia'n vid'aĵ'o'n, tamen ĝi bel'ig'as la ter'o'n.

Cel.

Dir'u “halt'u” al vi'a lang'o, mi pet'as. Ĝi salt'et'as mal'ĝust'a'temp'e. Li est'is vest'at'a kiel ĉas'ist'o.

Roz.

Ho, mal'bon'sign'e! Li ven'as por mort'ig'i mi'a'n kor'o'n!

Cel.

Mi vol'us kant'i mi'a'n kant'o'n sen re'kant'aĵ'o. Vi mal'agord'as mi'n.

Roz.

Ĉu vi ne sci'as ke mi est'as vir'in'o? Kiam mi pens'as, mi dev'as parol'i. Daŭr'ig'u, dolĉ'ul'in'o!

Cel.

Vi mal'agord'as mi'n. Silent'u! Ĉu li ne ven'as ĉi tie'n?

En'ir'as Or'land'o kaj Jakveso.

Roz.

Est'as li: mal'laŭt'e preter'ir'u, kaj li'n observ'u.

Jak.

Mi dank'as vi'n pro vi'a kun'ec'o; sed, je bon'a fid'o, mi'n tiel mult'e plaĉ'us est'i sol'a.

Orl.

Mi'n ankaŭ; sed, por ag'i laŭ la mod'o,
Mi dank'as vi'n pro la kun'ec'o vi'a.

Jak.

Adiaŭ. Kiel ebl'e plej mal'oft'e
Ni do renkont'u unu la ali'a'n.

Orl.

Far'iĝ'u ni pli bon'a'j mal'kon'at'o'j.

Jak.

Mi pet'as al vi, ne plu difekt'u la arb'o'j'n, skrib'ant'e am'o'kant'o'j'n sur ili'a'j ŝel'o'j.

Orl.

Mi pet'as al vi, ne plu difekt'u mi'a'j'n vers'o'j'n, mal'afabl'e ili'n leg'ant'e.

Jak.

Ĉu Rozalindo est'as la nom'o de vi'a am'at'in'o?

Orl.

Jes, ĝust'e.

Jak.

Ŝi'a nom'o ne plaĉ'as al mi.

Orl.

Oni ne si'n ĝen'is pri la plaĉ'ad'o al vi, kiam oni ŝi'n nom'o'bapt'is.

Jak.

Kiel alt'kresk'a ŝi est'as?

Orl.

Tiel alt'a kiel mi'a kor'o.

Jak.

Vi est'as plen'a je bel'et'a'j respond'o'j. Ĉu vi est'as kon'int'a la edz'in'o'j'n de or'aĵ'ist'o'j, lern'int'e parker'e la respond'o'j'n, el ring'o'j?

Orl.

Ne. Sed mi respond'as al vi el sentenc'o-tapet'o'j el kiu'j vi mem el'stud'is vi'a'j'n demand'o'j'n.

Jak.

Vi hav'as vigl'a'n spirit'o'n. Mi opini'as ke ĝi est'as far'it'a el la kalkan'o'j de Atalant'o. Ĉu vi sid'iĝ'os kun mi? Kaj ni du riproĉ'os ni'a'n am'at'in'o'n, la mond'o'n, kaj ĉiom da ni'a mizer'o.

Orl.

Mi riproĉ'os neniu'n spirant'o'n en la mond'o, krom mi mem, kontraŭ kiu mi kon'as plej mult'e da kulp'o'j.

Jak.

Vi'a plej mal'bon'a kulp'o est'as, ke vi am'as.

Orl.

Tio est'as kulp'o kiu'n mi ne don'us inter'ŝanĝ'e por vi'a plej bon'a virt'o. Mi enu'as je vi.

Jak.

Je mi'a fid'o, mi ĵus esper'is trov'i ŝerc'em'ul'o'n, kiam mi vi'n trov'is.

Orl.

Li dron'is en la river'et'o: nur en'rigard'u, kaj vi li'n vid'os.

Jak.

Mi vid'os tie sol'e mi'a'n propr'a'n bild'o'n.

Orl.

Kiu, laŭ mi'a opini'o est'as aŭ mal'saĝ'ul'o aŭ nul'o.

Jak.

Mi ne plu rest'os kun vi: adiaŭ, bon'a sinjor'o Am'o.

Orl.

Mi ĝoj'as pro vi'a for'ir'o: adiaŭ, bon'a sinjor'o Melankoli'o.

[Jakveso for'ir'as.]

Roz. [mal'laŭt'e al Celio.]

Mi parol'os al li kiel petol'a lake'o, kaj sub tiu rol'o lud'os la ŝerc'em'ul'o'n kun li. Ĉu vi aŭd'as, arb'ar'ist'o?

Orl.

Bon'e: kio'n vi vol'as?

Roz.

Mi pet'as al vi, kiom'a hor'o est'as?

Orl.

Vi dev'us demand'i al mi, kiom'a tag'o est'as: ne est'as horloĝ'o en la arb'ar'o.

Roz.

Do, est'as neni'u ver'a am'ant'o en la arb'ar'o; ali'e la ĉiu'minut'a sopir'ad'o kaj la ĉiu'hor'a ĝem'ad'o el'trov'us la mal'rapid'a'n pied'o'n de la Temp'o, tiel bon'e kiel horloĝ'o.

Orl.

Kaj kial ne la rapid'a'n pied'o'n de Temp'o? Ĉu tio ne est'us tiel prav'a?

Roz.

Tut'e ne, Sinjor'o: la Temp'o ir'as laŭ divers'a'j rapid'o'j por divers'a'j person'o'j. Mi dir'os al vi por kiu la Temp'o ambl'as, por kiu la Temp'o trot'as, por kiu la Temp'o galop'as, kaj por kiu la Temp'o star'as sen'mov'e.

Orl.

Mi demand'as al vi, por kiu li trot'as?

Roz.

Cert'e, li ag'em'e trot'as por jun'ul'in'o inter la kontrakt'ad'o pri ŝi'a edz'in'iĝ'o kaj la tag'o je kiu oni ĝi'n solen'ig'as; se la temp'o'spac'o est'as nur semajn'o, la paŝ'ad'o de la Temp'o est'as tiel mal'facil'a ke ĝi ŝajn'as tiel long'a kiel sep jar'o'j.

Orl.

Por kiu ambl'as la Temp'o?

Roz.

Por pastr'o kiu ne kon'as latin'a'n, kaj por riĉ'a vir'o kiu ne est'as podagr'ul'o; ĉar unu facil'e dorm'as pro tio, ke li ne pov'as stud'i, kaj la ali'a gaj'e viv'as pro tio, ke li ne sent'as dolor'o'n; ĉar unu mal'hav'as tiu'n el'port'aĵ'o'n kiu est'as mal'gras'ig'a kaj mal'ŝpar'em'a kler'ec'o, kaj la ali'a ne kon'as la el'port'aĵ'o'n kiu est'as pez'a ted'a mal'riĉ'eg'ec'o: por ĉi tiu'j la Temp'o ambl'as.

Orl.

Por kiu li galop'as?

Roz.

Por ŝtel'ist'o ir'ant'a al la pend'ig'il'o; ĉar kvankam li ir'as tiel mal'laŭt'e kiel la pied'o pov'as ter'o'n tuŝ'i, li pens'as si'n tro fru'e al'ven'int'a.

Orl.

Por kiu la Temp'o star'as sen'mov'e?

Roz.

Por advokat'o'j en la liber'temp'o; ĉar ili dorm'as inter la period'o'j, kaj tiam ili ne sent'as kiel pas'as la Temp'o.

Orl.

Kie vi loĝ'as, bel'et'a jun'ul'o?

Roz.

Kun ĉi tiu paŝt'ist'in'o, mi'a frat'in'o; ĉi tie, en la rand'o de la arb'ar'o, kiel franĝ'o sur jup'o.

Orl.

Ĉu vi est'as indiĝen'o de ĉi tiu lok'e?

Roz.

Kiel la kunikl'o kiu'n vi vid'as loĝ'ant'a tie, kie ŝi nask'iĝ'is.

Orl.

Vi'a akcent'o est'as iom pli bon'son'a ol tia, kia'n vi pov'us akir'i en tiel mal'proksim'a loĝ'ej'o.

Roz.

Oni oft'e dir'is tio'n al mi: sed efektiv'e, mal'jun'a religi'ul'o, onkl'o mi'a, kiu en si'a jun'ec'o est'is en'land'ul'o, instru'is al mi kia'manier'e parol'i; li kon'is la kort'eg'o'n tro bon'e, ĉar tie li en'am'iĝ'is. Mi aŭd'is li'n leg'ant'a mult'a'j'n parol'ad'o'j'n kontraŭ ĝi, kaj mi dank'as al Di'o ke mi ne est'as vir'in'o, tuŝ'ot'a de tiom da frivol'a'j pek'et'o'j pri kiom li kutim'e akuz'is tiu'n tut'a'n seks'o'n.

Orl.

Ĉu vi pov'as re'memor'i kelk'a'j'n el la ĉef'a'j pek'et'o'j pri kiu'j li akuz'is la vir'in'o'j'n?

Roz.

Est'is neniu'j ĉef'a'j; ili ĉiu'j simil'is unu al la ali'a, sam'e kiel mon'er'o'j; unu pek'et'o ŝajn'is terur'a ĝis kiam la sekv'ant'a pek'et'o ven'is por ĝi'n egal'i.

Orl.

Mi pet'as al vi, rakont'u kelk'e da ili.

Roz.

Ne, mi ne mal'ŝpar'os san'ig'il'o'j'n escept'e por tiu, kiu est'as mal'san'a. Est'as iu vir'o kiu vizit'ad'as la arb'ar'o'n, kaj difekt'as ni'a'j'n arb'o'j'n skulpt'ant'e “Rozalindon” sur ili'a'j ŝel'o'j; kiu pend'ig'as od'o'j'n sur kratag'o'j, kaj elegi'o'j'n sur dorn'arb'et'aĵ'o'j; ĉio ĉi, ver'e, di'ig'as la nom'o'n Rozalindon: se mi pov'us renkont'i tiu'n am'ant'aĉ'o'n, mi don'us al li iom da bon'a konsil'o, ĉar li ŝajn'e sufer'as pro la ĉiu'tag'a am'o'febr'o.

Orl.

Mi est'as tiu, kiu tiel ŝancel'iĝ'as pro am'o: mi pet'as al vi, dir'u al mi la san'ig'il'o'n de vi'a onkl'o.

Roz.

Neniu'j el la sign'o'j kon'at'a'j de mi'a onkl'o est'as sur vi. Li instru'is al mi kiel mal'kaŝ'i vir'o'n en'am'iĝ'int'a'n; mi est'as cert'a ke vi ne est'as kapt'it'o en tia kaĝ'o el junk'o'j.

Orl.

Kia'j est'as li'a'j sign'o'j?

Roz.

Mal'gras'a vang'o, tia, kia'n vi ne hav'as; intern'iĝ'int'a'j okul'o'j, kaj lac'ig'it'a'j, tia'j, kia'j'n vi ne hav'as; ne'parol'em'a humor'o, tia, kia'n vi ne hav'as; ne'zorg'it'a barb'o, tia, kia'n vi ne hav'as; sed tio'n mi pardon'as al vi, ĉar vi'a nur'a posed'o de barb'o est'as rent'o de pli jun'a frat'o; pli'e, vi'a'j ŝtrump'o'j dev'us est'i ne'lig'it'a'j, vi'a ĉap'o sen ruband'o, vi'a'j manik'o'j ne'buton'um'it'a'j, vi'a'j ŝu'o'j ne'laĉ'it'a'j, kaj ĉio sur vi dev'us montr'i sen'zorg'a'n mal'esper'o'n; sed vi ne est'as tia vir'o; vi est'as anstataŭ'e perfekt'a en vi'a vest'aĵ'o, kvazaŭ am'ant'e vi'n mem, pli ol iu'n ali'a'n.

Orl.

Bel'a jun'ul'o, mi vol'us ke mi pov'u kred'ig'i vi'n ke mi am'as.

Roz.

Mi kred'u tio'n? Vi pov'as tiel baldaŭ kred'ig'i ŝi'n mem, kiu'n vi am'as; kaj mi vet'as, ke ŝi pli kred'ebl'e kred'os ol ŝi konfes'os si'a'n kred'o'n: tio est'as unu el la afer'o'j pri kiu'j la vir'in'o'j ankoraŭ mensog'as al si'a'j konsci'o'j. Sed, ver'e, ĉu est'as vi kiu pend'ig'as sur la arb'o'j la vers'o'j'n en kiu'j Rozalindo est'as tiel mult'e admir'at'a?

Orl.

Mi ĵur'as al vi, jun'ul'o, je la blank'a man'o de Rozalindo, ke mi est'as tiu mal'feliĉ'ul'o.

Roz.

Sed ĉu vi tiel mult'e en'am'iĝ'as kiel vi'a'j rim'o'j dir'as?

Orl.

Nek rim'ad'o nek rezon'ad'o pov'as esprim'i kiel mult'e.

Roz.

La am'o est'as nur frenez'o; kaj, mi dir'as al vi, ĝi tiom merit'as mal'lum'a'n dom'o'n kaj vip'il'o'n, kiom la frenez'ul'o'j: kaj la kial'o, pro kiu oni ne tia'manier'e pun'as kaj kurac'as am'ant'o'j'n, est'as, ke tia frenez'o est'as tiel ĝeneral'a ke la vip'ist'o'j mem en'am'iĝ'as. Tamen mi pretend'as ke mi pov'as ĝi'n kurac'i per konsil'ad'o.

Orl.

Ĉu iu ajn tia'manier'e ĝi'n iam kurac'is?

Roz.

Jes, unu vir'o, kaj laŭ la jen'a manier'o: li dev'is imag'i mi'n li'a am'at'in'o; kaj mi ordon'is al li ke li ĉiu'tag'e mi'n am'ind'um'u: je tiu'j okaz'o'j, est'ant'e ne'konstant'a jun'ul'o, mi plend'ad'is, mi mi'n ŝajn'ig'ad'is vir'in'ec'a, ŝanĝ'em'a, sopir'em'a, kaj am'em'a; fier'a, kapric'em'a, imit'em'a, frivol'a, ne'konstant'a, plen'a je larm'o'j, plen'a je rid'et'o'j; mi est'is ia al ĉia pasi'o, kaj neniel ver'a al iu ajn pasi'o; kiel jun'ul'o'j kaj vir'in'o'j est'as pli'part'e est'aĵ'o'j de tia spec'o: jen mi li'n am'et'is, jen mi li'n mal'am'is; jen mi li'n amuz'is, jen mi li'n for'pel'is; jen mi plor'is pro li, jen mi li'n mal'estim'is; mi pel'is mi'a'n am'ind'um'ant'o'n el si'a frenez'a am'o'humor'o ĝis viv'em'a frenez'o'humor'o; tio est'is, for'las'i la plen'a'n flu'o'n de la mond'o, kaj loĝ'i en angul'o sol'e monaĥ'ej'a. Kaj tiel mi li'n re'san'ig'is; kaj tiel mi pren'os sur mi'n lav'i vi'a'n hepat'o'n tiel pur'a kiel est'as la kor'o de bon'a ŝaf'o, ke ne est'os tie unu makul'o da am'o.

Orl.

Mi ne vol'as est'i re'san'ig'it'a, jun'ul'o.

Roz.

Mi re'san'ig'os vi'n, se vi nur mi'n nom'us Rozalindo, kaj ven'us ĉiu'tag'e al mi'a dom'et'o, por mi'n am'ind'um'i.

Orl.

Nu, je la fid'o de mi'a am'o, mi ven'os: dir'u al mi kie ĝi est'as.

Roz.

Ir'u kun mi al ĝi kaj mi ĝi'n montr'os al vi: kaj sur'voj'e vi dir'os al mi kie en la arb'ar'o vi loĝ'as. Ĉu vi ir'os?

Orl.

Tre volont'e, bon'a jun'ul'o.

Roz.

Ne, vi dev'as mi'n nom'i Rozalindo. Ven'u, frat'in'o, ĉu vi ir'os?

[Ĉiu'j for'ir'as.]

En'ir'as Tuŝ-ŝton'o kaj Aŭdreo; Jakveso post'ven'as.

Tuŝ.

Ven'u rapid'e, bon'a Aŭdreo: mi al'pel'os vi'a'j'n kapr'o'j'n, Aŭdreo. Kaj kiel, Aŭdreo? ĉu mi est'as la vir'o? ĉu mi'a simpl'a mien'o kontent'ig'as al vi?

Aŭd.

Vi'a mien'o! Di'o ni'n gard'u! Kia mien'o?

Tuŝ.

Mi est'as ĉi tie kun vi kaj vi'a'j kapr'o'j, sam'e kiel la plej kapric'em'a poet'o, honest'a Ovido, est'is inter la got'o'j.

Jak. [mal'laŭt'e.]

Ho sci'ad'o mal'bon'e loĝ'ant'a, pli mal'bon'e ol Jupiter'o en pajl'tegment'it'a dom'o!

Tuŝ.

Kiam ies vers'o'j ne pov'as est'i kompren'at'a'j, kaj li'a sprit'ec'o ne pov'as est'i help'at'a de tiu fru'matur'a infan'o, la kompren'ad'o, tio pli mort'frap'as ol grand'a kalkul'o por mal'grand'a ĉambr'o. Efektiv'e, mi vol'us ke la di'o'j vi'n est'u far'int'a'j pli poet'a.

Aŭd.

Mi ne sci'as kio est'as “poet'a”: Ĉu tio est'as honest'a laŭ vort'o kaj ag'o? Ĉu ĝi est'as ver'aĵ'o?

Tuŝ.

Ne, ver'e; ĉar la plej ver'a poezi'o est'as plej ŝajn'ig'a; kaj am'ant'o'j volont'e uz'ad'as la poezi'o'n, kaj tio, kio'n ili ĵur'as en poezi'o, pov'as est'i dir'at'a kiel am'ant'o'j ŝajn'ig'as.

Aŭd.

Ĉu vi vol'us do ke la di'o'j est'u mi'n far'int'a'j poet'a?

Tuŝ.

Jes, ver'e; ĉar vi ĵur'as al mi ke vi est'as honest'a: do, se vi est'us poet'in'o, mi pov'us iom esper'i ke vi pretekst'as.

Aŭd.

Ĉu vi ne vol'as ke mi est'u honest'a?

Tuŝ.

Ne, ver'e, escept'e se vi est'us mal'bel'a; ĉar honest'ec'o kun'ig'it'a kun bel'ec'o simil'as la uz'ad'o'n de miel'o kiel saŭc'o por suker'o.

Jak. [mal'laŭt'e.]

Li est'as material'ist'a ŝerc'em'ul'o!

Aŭd.

Nu, mi ne est'as bel'a; tial mi preĝ'as al la di'o'j, ke ili mi'n far'u honest'a.

Tuŝ.

Nu, tio est'u laŭ vi'a vol'o, sed mi edz'iĝ'os je vi; tial mi vizit'is Sir'o'n Oliver'o'n Martekst, la paroĥ'estr'o'n de la plej proksim'a vilaĝ'o, kiu promes'is renkont'i ni'n en ĉi tiu lok'o en la arb'ar'o, kaj ni'n edz'ig'i.

Jak. [mal'laŭt'e.]

Mi vol'us vid'i ĉi tiu'n renkont'o'n.

Aŭd.

Nu, la di'o'j don'u al ni la feliĉ'ec'o'n!

Tuŝ.

Am'e'n. Se oni ne hav'us kuraĝ'a'n kor'o'n, li pov'us ja ŝancel'iĝ'i je tia prov'o; tial, ke ni hav'as ĉi tie neni'a'n templ'o'n krom la arb'ar'o, neni'a'n kun'ven'o'n krom korn'hav'a'j best'o'j. Sed kio, nu! Kuraĝ'u! Sam'e kiel korn'o'j est'as mal'agrabl'a'j, ili est'as neces'a'j. Oni dir'as, ke mult'e da hom'o'j ne tra'viv'as el'uz'ad'o'n de si'a'j posed'aĵ'o'j: prav'e; mult'e da hom'o'j hav'as bon'a'j'n korn'o'j'n, kaj ne tra'viv'as el'uz'ad'o'n de ili. Nu, tio est'as la dot'o de li'a edz'in'o; li mem ne ĝi'n akir'is. Korn'o'j? Jes, cert'e:—mal'riĉ'ul'o'j sol'e? Ne, ne; la plej nobl'a cerv'o hav'as ili'n tiel grand'a'j kiel la fripon'o. Ĉu la fraŭl'o est'as tial ben'it'a? Ne: sam'e kiel mur'hav'a urb'o est'as pli ind'a ol vilaĝ'o, tiel la frunt'o de edz'ig'it'a vir'o est'as pli honor'ind'a ol la nud'a frunt'o de fraŭl'o; kaj ju pli mult'e defend'ad'o super'as mal'lert'ec'o'n, des pli mult'e korn'o est'as pli valor'a ol la bezon'ad'o. Jen ven'as Sir'o Oliver'o.

En'ir'as Sir'o Oliver'o Martekst.

Sir'o Oliver'o Martekst, vi est'as bon'ven'a; ĉu vi fin'os je ni ĉi tie sub tiu ĉi arb'o, aŭ ĉu ni ir'u kun vi al vi'a kapel'o?

Sir'o Ol'i.

Ĉu est'as neni'u ĉi tie por for'don'i la vir'in'o'n?

Tuŝ.

Mi ne ŝi'n akcept'os kiel la donac'o'n de iu ajn vir'o.

Sir'o Ol'i.

Ver'e, ŝi dev'os est'i don'it'a, ali'e la edz'iĝ'o ne est'os laŭ'leĝ'a.

Jak.

Komenc'u! komenc'u! mi ŝi'n donac'os.

Tuŝ.

Bon'a'n vesper'o'n, bon'a Sinjor'o kiel-nom'it'a: kiel vi san'as? Vi est'as tre bon'ven'a: Di'o vi'n rekompenc'u pro vi'a ĵus'antaŭ'a kun'ul'ar'o: mi tre ĝoj'e vi'n vid'as: jen bagatel'o por far'i ĉi tie, Sinjor'o: ne, re'met'u la ĉapel'o'n, mi pet'as.

Jak.

Ĉu vi edz'iĝ'os, mult'kolor'ul'o?

Tuŝ.

Sam'e kiel la bov'o hav'as si'a'n jug'o'n, Sinjor'o, la ĉeval'o si'a'n brid'o'n, kaj la falk'o si'a'j'n sonor'il'o'j'n, tiel la hom'o hav'as si'a'j'n dezir'o'j'n; kiel kolomb'o'j kun'bek'iĝ'as, tiel edz'ig'ot'o'j vol'us gust'um'i.

Jak.

Sed ĉu vi, vir'o kun tia eduk'ad'o, edz'iĝ'us sub arb'et'aĵ'o, kvazaŭ almoz'ul'o? Ir'u al la preĝ'ej'o, kaj hav'u bon'a'n pastr'o'n kiu pov'as klar'ig'i al vi, kio est'as la edz'iĝ'ad'o: ĉi tiu hom'aĉ'o nur vi'n kun'ig'os kiel oni kun'ig'as panel'ar'o'n: tiam unu el vi pruv'ig'os mal'ŝvel'it'a panel'o, kaj kvazaŭ ne'matur'a lign'o, kurb'iĝ'os, kurb'iĝ'os, kurb'iĝ'os.

Tuŝ. [mal'laŭt'e.]

Mi ne est'as cert'a ke mi ne prefer'us est'i edz'ig'it'a de li anstataŭ iu ali'a: ĉar kred'ebl'e li ne bon'e mi'n edz'ig'os; kaj ne est'ant'e bon'e edz'ig'it'e, mi hav'os pli bon'a'n pretekst'o'n por post'e for'las'i mi'a'n edz'in'o'n.

Jak.

Nu, ir'u do kun mi; konsil'os mi al vi.

Tuŝ.

[Jakveso, Tuŝ-ŝton'o, kaj Aŭdreo for'ir'as.]

Sir'o Ol'i.

Tio ne est'as grav'a. Neni'u fantazi'ul'o el ili for'mok'os mi'n el mi'a profesi'o.

[Li for'ir'as.]

En'ir'as Rozalindo kaj Celio.

Roz.

Tut'e ne parol'u al mi: mi vol'as plor'i.

Cel.

Nu, plor'u, mi pet'as; sed tamen bon'vol'e memor'u ke larm'o'j ne dec'as al vir'o.

Roz.

Sed ĉu mi ne hav'as bon'a'n kial'o'n por plor'i?

Cel.

Tiel bon'a'n kial'o'n kiel oni pov'us dezir'i; tial, plor'u.

Roz.

Li'a'j har'o'j mem hav'as hipokrit'a'n kolor'o'n.

Cel.

Ili hav'as iom pli brun'a'n kolor'o'n ol tiu'j de Judaso; efektiv'e, li'a'j kis'o'j est'as la infan'o'j mem de Judaso.

Roz.

Je mi'a fid'o, li'a'j har'o'j hav'as bel'a'n kolor'o'n.

Cel.

Bon'eg'a'n kolor'o'n. Vi'a kaŝtan'a kolor'o est'is ĉiam la plej bon'a.

Roz.

Kaj li'a kis'ad'o est'as tiel plen'a je sankt'ec'o kiel la tuŝ'ad'o de sankt'a pan'o.

Cel.

Li aĉet'is par'o'n da marmor'a'j lip'o'j de Dian'o: monaĥ'in'o de vintr'a frat'ul'in'ar'o ne kis'as pli religi'e: la ĉast'ec'a glaci'o mem en'est'as en ili.

Roz.

Sed kial li ĵur'is ke li ven'os hodiaŭ maten'e, kaj tamen ne ven'as?

Cel.

Nu, cert'e, en'est'as neniom da ver'o en li.

Roz.

Ĉu vi tiel opini'as?

Cel.

Jes; mi opini'as ke li ne est'as ŝtel'ist'o de mon'uj'o'j aŭ de ĉeval'o'j; sed koncern'e li'a'n ver'ec'o'n en am'o, mi ja pens'as li'n tiel mal'plen'a kiel kovr'it'a pokal'o aŭ verm'detru'it'a nuks'o.

Roz.

Ĉu vi ne pens'as li'n fidel'a en am'o?

Cel.

Jes, kiam li en'am'iĝ'as; sed mi opini'as ke li ne en'am'iĝ'is.

Roz.

Vi li'n aŭd'is rekt'e ĵur'i ke li en'am'iĝ'is.

Cel.

Ke li est'is en'am'iĝ'int'a, ne ke li ankoraŭ en'am'iĝ'as: la ĵur'o de am'ant'o ne est'as pli fid'ind'a al la parol'o de vin'o'ĉerp'ist'o: ili ambaŭ pruv'as fals'a'j'n kalkul'o'j'n. Li est'as sekv'ant'o de vi'a patr'o la Duk'o, ĉi tie en la arb'ar'o.

Roz.

Mi renkont'is la Duk'o'n hieraŭ, kaj mult'e inter'parol'is kun li: li demand'is al mi de kia famili'o mi de'ven'as; mi respond'is al li, de tiel bon'a kiel li mem; tiam li rid'is, kaj mi'n las'is for'ir'i. Sed kial ni parol'as pri patr'o'j, kiam ekzist'as tia vir'o kia Or'land'o?

Cel.

Ho, tiu est'as brav'a vir'o! Li skrib'as brav'a'j'n vers'o'j'n, parol'as brav'a'j'n vort'o'j'n, ĵur'as brav'a'j'n ĵur'o'j'n, kaj ili'n brav'e romp'as, tut'e trans'e, tra la kor'o de si'a am'at'in'o; sam'e kiel mal'lert'a lanc'ist'o, kiu spron'pik'as si'a'n ĉeval'o'n sur unu flank'o sol'e, romp'as si'a'n baston'o'n kiel ver'a mal'sprit'ul'o: sed ĉio est'as brav'a kio'n la jun'ec'o rajd'as kaj la mal'saĝ'ec'o gvid'as. Kiu ven'as ĉi tie'n?

En'ir'as Koreno.

Kor.

Ge'mastr'o'j, oft'e vi demand'is pri
Paŝt'ist'o sufer'ant'a pro la am'o,—
Ĉar li'n vi foj'e vid'is sur la herb'o
Sid'ant'a apud mi, laŭd'ant'a
La paŝt'ist'in'o'n mal'ŝat'em'a'n,
Fier'a'n, si'a'n am'at'in'o'n.

Cel.

Nu, kio pri li?

Kor.

Se vi vol'as vid'i
La pal'a'n haŭt'o'n de la ver'a am'o
Kaj ruĝ'a'n bril'o'n de fier'a mok'o
Lud'ant'a'j bon'e bon'a'n teatr'aĵ'o'n,
For'ir'u iom, kaj mi vi'n konduk'os,
Se vi ĝi'n vol'us vid'i.

Roz.

Jes, ni ir'u!
Rigard'i la am'ant'o'j'n ja konsol'as
Person'o'n kiu am'as. Ni'n konduk'u
Al tiu vid'ind'aĵ'o, kaj vi dir'os
Ke mi en tiu lud’ ag'em'e lud'os.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

En'ir'as Silvi'o kaj Febino.

Sil.

Febino kar'a, ne mi'n mal'estim'u;
Ho ne, Febino, dir'u ke vi ne
Mi'n am'as, sed ne tio'n akr'e dir'u.
La ordinar'a eĉ ekzekut'ist'o,
Li kies kor'o'n la vid'ad’ kutim'a
De mort'o sever'ig'as, tamen ne
Fal'ig'as la hak'il'o'n trans la kol'o'n
Antaŭ li klin'iĝ'int'a'n, antaŭ ol
Pardon'o'n pet'i: ĉu vi est'os pli
Sever'a ol la vir'o kiu gajn'as
La viv'rimed'o'j'n per la sang'a'j gut'o'j?

En'ir'as Rozalindo, Celio, kaj post ili Koreno.

Feb.

Ekzekut'ist'o mi ne vol'us est'i:
Mi vi'n evit'as, ne vol'ant'e vund'i;
Vi dir'as al mi, ke l’ mort'ig'o kuŝ'as
En la okul'o'j mi'a'j: cert'e est'as,
Kred'ebl'e ankaŭ, ke okul'o'j, kiu'j
Plej delikat'a'j kaj plej mol'a'j est'as,
Ferm'ant'e si'a'j'n mal'kuraĝ'a'j'n pord'o'j'n
Je eĉ pulv'er'o'j, est'us do nom'at'a'j
Tiran'o'j, mort'ig'ist'o'j, kaj buĉ'ist'o'j!
Nu, kiel ebl'e plej mi ek'sulk'ig'os
La frunt'o'n kontraŭ vi, kaj se l’ okul'o'j
Vi'n pov'as vund'i, ili vi'n mort'ig'u!
Ŝajn'ig'u nun sven'ad'o'n; nun vi fal'u;
Se vi ne tio'n pov'as, hont'u do!
Mensog'u ne, dir'ont'e ke l’ okul'o'j
La mi'a'j est'as mort'ig'ant'o'j; nu,
La vund'o'n montr'u, kiu'n mi ek'far'is
Per la okul'o'j mi'a'j: grat'u vi'n
Per nur'a pingl'o, kaj ankoraŭ rest'os
Grat'aĵ'o ia; kontraŭ junk'o tiam
Apog'u vi'n, kaj vi'a polm'o montr'os
Cikatr'o'n kaj impres'o'n ja sent'ebl'a'n,
Post kelk'a temp'o; sed l’ okul'o'j mi'a'j
Cel'int'e al vi, tut'e ne vi'n vund'is:
Mi est'as cert'a ke neni'a fort'o
Ekzist'as en okul'o'j, kiu pov'as
Dolor'i.

Sil.

Ho, Febino kar'a, se
Vi iam,—kaj vi mem ne sci'as kiam,—
Renkont'os ĉe la vang'o de ali'a
La pov'o'n de la Am'o, vi ek'sent'os
La ne'vid'ebl'a'n vund'o'n, kiu'n far'as
La akr'a'j sag'o'j de la Am'o.

Feb.

Dum'e,
Ĝis tiu temp'o, ne al'proksim'iĝ'u:
Kaj, kiam ven'os tiu temp’ mal'gaj'a,
Mi'n dolor'ig'u per mok'ad'o; ne
Kompat'u mi'n; sam'manier'e kiel
Ĝis tiu temp'o mi ne vi'n kompat'os!

Roz.

Sed kial do? Nu, de patr'in'o kia
De'ven'as vi,—sam'temp'e ĝoj'eg'ant'e
Kaj insult'ant'e je mal'feliĉ'ul'o?
Nu, kvankam vi bel'ec'o'n ja ne hav'as,—
Kaj, je la fid'o mi'a, mi ne vid'as
Pli mult'e da ĝi sur vizaĝ'o vi'a
Ol pov'us sen kandel'o en'lit'iĝ'i,—
Ĉu vi, pro tio sol'e, dev'as est'i
Fier'a kaj en'tut'e sen'kompat'a?
Nu, kio'n vi intenc'as? Kial vi
Rigard'as mi'n? Pli mult'e mi ne vid'as
Ĉe vi, ol ĉe la ordinar'a spec'o
De ia pret'far'it'a kre'it'aĵ'o
De la Natur'o. Nu, je mi'a viv'o!
Mi opini'as ke ŝi eĉ intenc'as
En'sorĉ'i ankaŭ la okul'o'j'n mi'a'j'n!
Ho ne, fraŭl'in’ fier'a, ne ĝi'n cel'u:
Nek brov'o'j nigr'a'j, nek la nigr'a'j har'o'j,
Silk'ec'a'j, nek l’ okul'o'j hel'e nigr'a'j,
Nek vi'a bel'a vang'o, pov'as dres'i
L’ anim'o'n mi'a'n por vi'n ador'ad'i.
Ŝaf'ist'o stult'a, kial vi ŝi'n sekv'as,
Simil'e al la nebul'ec'a Sud'o,
Pro l’ vent'o kaj la pluv'o blov'et'ant'a?
Pli bel'a vir'o est'as vi mil'obl'e,
Ol ŝi vir'in'o bel'a est'as: pli'e,
Pro tia'j mal'sprit'ul'o'j, kia'j vi,
La mond’ far'iĝ'as plen'a je infan'o'j
Mal'bel'a'j: La spegul'o ne ŝi'n flat'as,
Ŝi'n flat'as sol'e vi, kaj ŝi, pro tio,
Si'n pens'as pli bel'eg'a ol la trajt'o'j
De la vizaĝ'o ŝi'a pov'as montr'i.
Fraŭl'in'o, vi'n re'kon'u! Genu'fleks'u,
Kaj, dum vi fast'as, dank'u la Ĉiel'o'n
Pro l’ am'o de bon'ul'o. Mi konsil'as
Amik'e kaj mal'laŭt'e al vi, jen'e:
Ek'vend'u kiam ajn vi pov'as. Vi
Ne plaĉ'os ĉiam al la aĉet'ont'o:
Pardon'o'n pet'u de la vir’. Li'n am'u,
Akcept'u li'n: ĉar mal'bel'in'o ŝajn'as
Ankoraŭ pli mal'bel'a se ŝi mok'as.
Ŝi'n pren'u do, paŝt'ist'o, kaj adiaŭ.

Feb.

Jun'ul'o dolĉ'a, mi'n riproĉ'u tiel
Dum tut'a jar'o, ĉar mi ja prefer'as
Aŭskult'i tia'n riproĉ'ad'o'n vi'a'n
Pli'vol'e ol am'ind'um'ad'o'n li'a'n.

Roz.

Li en'am'iĝ'is je vi'a mal'bel'ec'o, kaj ŝi en'am'iĝ'os je mi'a koler'o. Se tio est'as ver'a, tiel rapid'e kiel ŝi respond'as al vi per mal'afabl'a'j rigard'o'j, mi petol'e parol'os al ŝi per mal'dolĉ'a'j vort'o'j. Kial vi tia'manier'e rigard'as mi'n?

Feb.

Pro neni'a mal'am'o al vi.

Roz.

Mi pet'as, ne al mi ek'en'am'iĝ'u!
Mi est'as pli perfid'a ol la ĵur'o'j
Far'it'a'j en la vin'o. Kaj al'don'e
Mi ne vi'n ŝat'as. Se vi vol'as kon'i
La dom'o'n mi'a'n, jen ĝi est'as, apud
La oliv'arb'et'aĵ'o, tre proksim'a.
Frat'in'o, ĉu vi ir'os? Nu, paŝt'ist'o,
Pet'eg'u fort'e. Ven'u do, frat'in'o.
Kondut'u, paŝt'ist'in'o, pli afabl'e,
Kaj ne fier'a est'u. Ĉar neni'u
Pli mal'feliĉ'a est'as ol ĉi tiu.
Nu, ven'u al la ŝaf'in'ar'o ni'a.

[Rozalindo, Celio, kaj Koreno for'ir'as.]

Feb.

Paŝt'ist’ mort'int'a, nun mi trov'as prav'a
La fraz'o'n vi'a'n, kaj ĝi est'as grav'a:
“Neni'u am'is, ne en'am'iĝ'int'e,
L’ am'at'o'n unu'foj'e ek'vid'int'e.”

Sil.

Febino kar'a,—

Feb.

Kio'n do vi dir'as,
Silvi'o?

Sil.

Mi'n kompat'u, kar'a.

Feb.

Nu, mi kompat'as vi'n, Silvi'o kar'a.

Sil.

Sed kie ajn kompat'o est'as, tie
Sen'dolor'ig'o dev'us est'i. Tial
Se vi bedaŭr'as mi'a'n am'dolor'o'n,
Per vi'a am'o vi for'ig'os mi'a'n
Mal'ĝoj'o'n, kaj la mal'gaj'ec'o'n vi'a'n.

Feb.

Vi hav'as mi'a'n amik'em'a'n am'o'n.

Sil.

Mi vi'n dezir'as.

Feb.

Vi avar'a est'as.
Silvi'o, iam mi mal'am'is vi'n,
Ankoraŭ mi ne am'as vi'n; sed tamen,
Ĉar pri la am'o bon'e vi parol'as,
Mi nun el'port'os vi'a'n kun'ul'ec'o'n,
Je kiu mi antaŭ'e tre enu'is.
Mi ankaŭ don'os al vi okup'ad'o'n:
Sed ne dezir'u plu'a'n rekompenc'o'n
Ol vi'a'n ĝoj'o'n pro la okup'ad'o.

Sil.

Perfekt'a tiel mi'a am'o est'as,
Kaj sankt'a, kaj mi tiom ja mal'hav'as
Da vi'a komplez'em'o, ke mi pens'os
Ke mi rikolt'o'n sufiĉ'eg'a'n hav'as,
Kvazaŭ'e rikolt'ant'e nur la spik'o'j'n
Romp'it'a'j'n, kiam jam la rikolt'ist'o'j
For'port'is la rikolt'o'n mem. Kelk'foj'e
Donac'u nur rid'et'o'n, kaj je tiu
Mi nutr'os mi'n.

Feb.

Sed ĉu vi kon'as tiu'n,
La jun'a'n vir'o'n kiu ĵus parol'is?

Sil.

Ne bon'e, sed mi oft'e li'n renkont'is:
La dom'o'n li aĉet'is, kaj bien'o'n,
De tiu mal'agrabl'a mal'jun'ul'o.

Feb.

Mi ne li'n am'as, kvankam mi demand'as
Pri li; li est'as nur petol'a knab'o;
Sed bon'e li parol'is; tamen, vort'o'j
Valor'as kio'n? Sed la vort'o'j plaĉ'as
Se nur la parol'ant'o kontent'ig'as
Al si'a aŭd'ant'ar’; li est'as bel'a,
Sed ne tre bel'a; li fier'a est'as,
Sed la fier'o cert'e li'n bel'ig'as;
Li est'os bel'a vir'o. Plej laŭd'ind'a
La vizaĝ'haŭt'o li'a; kio'n ajn
Li dir'is mal'ĝentil'e, li nul'ig'is
Per ek'rigard'o'j el l’ okul'o'j bel'a'j.
Li ne alt'kresk'a est'as, sed sufiĉ'e
Por li'a aĝ'o. Li'a'j lip'o'j hav'as
Ruĝ'ec'o'n bel'a'n, iom pli bril'eg'a'n
Ol li'a'j vang'o'j. Tia diferenc'o
Ekzist'as inter la konstant'e ruĝ'a
Kaj mult'kolor'a silk'o. Nu, Silvi'o,
Vir'in'o'j iu'j, tiel li'n vid'int'e,
Detal'e, kiel mi, sen'dub'e est'us
Je li en'am'iĝ'int'a; mi'a'flank'e,
Mi nek li'n am'as, nek mal'am'as li'n;
Sed mi pli mult'e da kial'o hav'as
Por li'n mal'am'i ol por am'i li'n:
Ĉar li pro kia rajt'o mi'n riproĉ'is?
Li nom'is nigr'a'j la okul'o'j'n mi'a'j'n,
Kaj mi'a'j'n har'o'j'n nigr'a'j. Ankaŭ nun
Mi re'memor'as, ke li mok'is mi'n.
Mi mir'as kial ajn mi ne respond'is:
Nu, do; ne'far'i ne kvitanc'i est'as;
Mi skrib'os insult'em'a'n leter'et'o'n,—
Vi tie'n port'os ĝi'n, ĉu ne, Silvi'o?

Sil.

Febino, tre volont'e.

Feb.

Tuj mi skrib'os.
Material’ por tio jam en'est'as
En mi'a kor’, kaj en la cerb'o mi'a.
Mal'dolĉ'a kaj abrupt'a kontraŭ li
Mi est'os. Nu, Silvi'o, ir'u kun mi.

[Ambaŭ for'ir'as.]

En'ir'as Rozalindo, Celio kaj Jakveso.

Jak.

Mi pet'as, bel'a jun'ul'o, permes'u ke mi bon'e kon'at'iĝ'u kun vi.

Roz.

Oni dir'as ke vi est'as mal'gaj'ul'o.

Jak.

Mi est'as tia; mi prefer'as tio'n, pli'vol'e ol la rid'ad'o.

Roz.

Oni kiu est'as ekstrem'e tia aŭ la mal'o est'as abomen'ul'o, kaj merit'as ĉiu'n modern'a'n riproĉ'o'n, pli mult'e ol drink'ul'o'j.

Jak.

Nu, est'as bon'e est'i mal'gaj'a, kaj neni'o'n dir'i.

Roz.

Sed, do, est'us bon'e est'i nur'a stang'o.

Jak.

Mi hav'as nek la konkur'em'a'n melankoli'o'n de kler'ul'o; nek la fantazi'em'a'n melankoli'o'n de muzik'ist'o: nek la fier'a'n melankoli'o'n de kort'eg'an'o; nek la ambici'a'n melankoli'o'n de soldat'o; nek la politik'a'n melankoli'o'n de advokat'o; nek la delikat'a'n melankoli'o'n de sinjor'in'o; nek la melankoli'o'n de am'ant'o, kiu en'hav'as ĉiu'j'n ĉi; sed mi hav'as mi'a'n propr'a'n melankoli'o'n, el'far'it'a'n el mult'a'j san'ig'a'j kresk'aĵ'o'j, el'tir'it'a'n el mult'a'j objekt'o'j; kaj ankaŭ el la divers'a medit'ad'o pri mi'a'j vojaĝ'o'j, kiu oft'a medit'ad'o mi'n en'profund'ig'as en plej sprit'a'n mal'gaj'ec'o'n.

Roz.

Vi est'as vojaĝ'int'o! Je mi'a fid'o, vi hav'as bon'a'n kial'o'n por est'i mal'gaj'a! Mi tim'as ke vi vend'is vi'a'j'n propr'a'j'n bien'o'j'n, por pov'i vid'i tiu'j'n de ali'a'j vir'o'j; tial, est'i mult'e vid'int'a kaj neniom posed'ant'a est'as hav'i riĉ'a'j'n okul'o'j'n kaj mal'riĉ'a'j'n man'o'j'n.

Jak.

Jes, mi gajn'is mi'a'n spert'ad'o'n.

Roz.

Kaj vi'a spert'ad'o vi'n mal'gaj'ig'as: mi prefer'us ŝerc'em'ul'o'n por mi'n gaj'ig'i, pli'vol'e ol la spert'ad'o'n por mi'n mal'gaj'ig'i; kaj pli'vol'e ol vojaĝ'i por ĝi'n akir'i.

En'ir'as Or'land'o.

Orl.

Ho, bon'a'n tag'o'n, kar'a Rozalindo.

Jak.

Nu do, adiaŭ, se vi parol'as per sen'rim'a'j vers'o'j.

[Li for'ir'as.]

Roz.

Adiaŭ, Sinjor'o Vojaĝ'int'o. Atent'u, ke vi kartav'u, kaj port'u strang'a'n vest'aĵ'o'n; mal'alt'e taks'u ĉiu'n profit'o'n de vi'a propr'a land'o; mal'ŝat'u vi'a'n nask'iĝ'ej'o'n, kaj preskaŭ riproĉ'u Di'o'n, tial, ke Li don'is al vi tia'n mien'o'n kia'n vi hav'as; aŭ mi apenaŭ pens'os ke vi iam naĝ'is en gondol'o. Nu, kiel do, Or'land'o? Kie vi est'is la tut'a'n temp'o'n? Ĉu vi est'as am'ant'o! Se vi du'a'n foj'o'n tiel kondut'os kontraŭ mi, neniam plu ven'u antaŭ mi'a'j'n okul'o'j'n!

Orl.

Sed mi'a bel'a Rozalindo, mi ven'is mal'pli ol unu hor'o'n post la decid'it'a hor'o.

Roz.

Vi romp'us hor'a'n promes'o'n je am'o! Li kiu divid'os minut'o'n en mil part'o'j'n, kaj romp'os nur part'o'n de la mil'on'o de minut'o, en afer'o'j de am'o,—oni pov'us dir'i pri li ke Kupid'o li'n frap'is amik'e sur la ŝultr'o'n, sed li'a kor'o est'as ne'tuŝ'it'a.

Orl.

Pardon'u al mi, kar'a Rozalindo.

Roz.

Ne, se vi tiel prokrast'os, ne ven'u al mi plu: mi tiel mult'e dezir'us ke limak'o mi'n am'ind'um'u.

Orl.

Limak'o?

Roz.

Jes, limak'o: ĉar, kvankam li mal'rapid'e ven'as, li port'as si'a'n dom'o'n sur la kap'o; pli bon'a'n dot'o'n, mi opini'as, ol vi don'os al vir'in'o; al'don'e, li kun'port'as si'a'n sort'o'n kun si.

Orl.

Kio est'as tio?

Roz.

Nu, korn'o'j, pro kiu'j tia vir'o, kia vi, volont'e ŝuld'as al la edz'in'o. Sed li ven'as arm'it'e je si'a riĉ'ec'o, kaj mal'help'as la kalumni'o'n de si'a edz'in'o.

Orl.

La virt'o ne produkt'as korn'o'j'n; kaj mi'a Rozalindo est'as virt'a.

Roz.

Kaj mi est'as vi'a Rozalindo.

Cel.

Plaĉ'as al li vi'n tiel nom'i; sed li'a Rozalindo hav'as pli bel'a'n vizaĝ'o'n ol vi.

Roz.

Rapid'u, am'ind'um'u mi'n, am'ind'um'u mi'n; ĉar nun mi est'as tre gaj'a kaj kred'ebl'e konsent'us. Kio'n vi nun dir'us al mi, se mi ja est'us vi'a Rozalindo mem?

Orl.

Mi vi'n kis'us, antaŭ ol parol'i.

Roz.

Ne, vi dev'us unu'e parol'i; kaj kiam vi hav'us neni'o'n plu por dir'i, vi pov'us kapt'i la okaz'o'n por kis'i.

Orl.

Kio'n far'i, se ŝi mal'permes'us la kis'o'n?

Roz.

Tiam ŝi vi'n dev'ig'as pet'i, kaj de tio komenc'iĝ'as nov'a inter'parol'ad'o.

Orl.

Kiu pov'us hav'i neni'o'n por dir'i, est'ant'e ĉe si'a am'at'a am'at'in'o?

Roz.

Cert'e, vi mem hav'us neni'o'n por dir'i, se mi est'us vi'a am'at'in'o, aŭ mi pens'us mi'a'n honest'ec'o'n pli grand'a ol mi'a'n sprit'ec'o'n.

Orl.

Kiel! Ĉu mi hav'us neni'o'n por dir'i?

Roz.

Ne. Ĉu mi ne est'as vi'a Rozalindo?

Orl.

Mi ĝoj'e dir'as ke vi est'as ŝi, ĉar mi volont'e parol'os pri ŝi.

Roz.

Nu, pro ŝi person'e, mi dir'as al vi ke mi ne vi'n akcept'os.

Orl.

Do, pro mi person'e, mi mort'os.

Roz.

Ne, do, mort'u per anstataŭ'ant'o. La kompat'ind'a mond'o hav'as preskaŭ ses'mil jar'o'j'n, kaj en tiu tut'a temp'o neni'u vir'o mort'is, en si'a propr'a person'o, pro am'o. Oni mort'bat'is Troil'o'n per grek'a baston'eg'o; tamen li far'is si'a'n ebl'o'n por antaŭ'e mort'i, kaj li est'as unu el la imit'ind'ul'o'j, rilat'e al am'o. Leandr'o est'us viv'int'a mult'a'j'n jar'o'j'n, kvankam Her'o far'iĝ'is monaĥ'in'o, escept'e pro varm'a somer'mez'a nokt'o; ĉar la bon'a jun'ul'o nur el'ir'is por si'n ban'i en la Helespont'o, kaj, venk'it'e de konvulsi'o, li dron'is: kaj la mal'saĝ'a'j histori'ist'o'j de tiu epok'o el'trov'is ke Her'o de Sestoso tio'n okaz'ig'is; sed ĉiu'j ĉi est'as mensog'aĵ'o'j; vir'o'j mort'is, de temp'o al temp'o, kaj verm'o'j ili'n manĝ'is, sed ne pro la am'o.

Orl.

Mi ne vol'us ke mi'a efektiv'a Rozalindo tiel opini'u: ĉar, mi ja kred'as, ŝi'a mal'rid'et'o pov'us mi'n mort'ig'i.

Roz.

Ne, je ĉi tiu man'o, ĝi ne mort'ig'us eĉ muŝ'o'n. Sed nu, mi est'os vi'a Rozalindo en pli afabl'a humor'o; pet'u de mi kio'n ajn vi vol'as, mi ĝi'n permes'os.

Orl.

Do, mi'n am'u, Rozalindo.

Roz.

Jes, je mi'a fid'o, mi far'os tio'n, vendred'e kaj sabat'e kaj ĉiam.

Orl.

Kaj vi mi'n akcept'os?

Roz.

Jes, kaj du'dek tia'j'n vir'o'j'n.

Orl.

Kio'n vi dir'as?

Roz.

Ĉu vi ne est'as bon'a?

Orl.

Mi esper'as ke jes.

Roz.

Nu do, ĉu oni pov'us dezir'i tro mult'e da bon'a afer'o? Ven'u, frat'in'o mi'a, vi est'u la pastr'o, kaj ni'n edz'ig'u. Don'u al mi la man'o'n, Or'land'o. Kio'n vi dir'as, frat'in'o mi'a?

Orl.

Mi pet'as al vi, ni'n edz'ig'u.

Cel.

Mi ne pov'as dir'i la vort'o'j'n.

Roz.

Vi dev'os komenc'i, “Ĉu vi, Or'land'o,—”

Cel.

Silent'u. Ĉu vi Or'land'o, pren'os ĉi tiu'n Rozalindon por la edz'in'o?

Orl.

Jes.

Roz.

Jes, sed kiam?

Orl.

Nun, tuj kiam ŝi pov'os ni'n edz'ig'i.

Roz.

Tiam vi dev'os dir'i “Mi pren'as vi'n, Rozalindo, por la edz'in'o.”

Orl.

Mi pren'as vi'n, Rozalindo, por la edz'in'o.

Roz.

Mi pov'us pet'i de vi vi'a'n rajt'skrib'aĵ'o'n; sed mi vi'n pren'as, Or'land'o, por mi'a edz'o: jen est'as fraŭl'in'o kiu antaŭ'ir'as la pastr'o'n; kaj cert'e la vir'in'a pens'ad'o antaŭ'ir'as la vir'in'a'n ag'ad'o'n.

Orl.

Tio'n far'as ĉiu'j pens'o'j: ili hav'as flug'il'o'j'n.

Roz.

Nun dir'u al mi kiom da temp'o vi re'ten'os ŝi'n, post kiam vi ŝi'n posed'as.

Orl.

Ĉiam, kaj unu tag'o'n al'don'e.

Roz.

Dir'u “unu tag'o'n,” el'las'ant'e la “ĉiam.” Ne, Or'land'o; vir'o'j est'as april'o kiam ili am'ind'um'as, decembr'o kiam ili edz'iĝ'as; fraŭl'in'o'j est'as maj'o kiam ili est'as fraŭl'in'o'j, sed la veter'o ŝanĝ'iĝ'as kiam ili far'iĝ'as edz'in'o'j. Mi est'os pli ĵaluz'a je vi ol Berber'a kolomb'o est'as ĵaluz'a je la kolombin'o; mi est'os pli kri'em'a kontraŭ vi ol papag'o est'as kri'em'a kontraŭ la pluv'o. Mi plor'os pro neni'o, sam'e kiel Dian'o en la fontan'o, kaj mi plor'os kiam vi vol'os est'i gaj'a: mi rid'os kiel hien'o, precip'e kiam vi vol'os dorm'i.

Orl.

Sed ĉu mi'a Rozalindo tia'manier'e kondut'os?

Roz.

Je mi'a viv'o, ŝi kondut'os sam'e kiel mi.

Orl.

Ne, ŝi est'as saĝ'a.

Roz.

Jes, ali'e ŝi ne est'us sufiĉ'e saĝ'a por far'i ĉi tio'n: ju pli saĝ'a, des pli petol'a: ferm'u la pord'o'j'n por re'ten'i vir'in'a'n sprit'ec'o'n, kaj ĝi el'ir'os el la fenestr'o; ferm'u tiu'n, kaj ĝi el'ir'os el la serur'o; ferm'u tiu'n, kaj ĝi el'flug'os kun'e kun la fum'o de la kamen'tub'o.

Orl.

Mi dev'os vi'n las'i sol'a, Rozalindo, la ven'ont'a'j'n du hor'o'j'n.

Roz.

Ho ve, kar'a am'at'o, mi ne pov'as el'port'i vi'a'n for'est'o'n dum du hor'o'j!

Orl.

Mi dev'os serv'i la Duk'o'n je la tag'mez'a manĝ'o; je la du'a mi est'os re'e ĉe vi.

Roz.

Jes, ir'u vi'a'n voj'o'n; mi sci'as kia vi est'os pruv'at'a; mi'a amik'o dir'is tio'n al mi, kaj mi ne mal'pli ĝi'n suspekt'is; tiu flat'log'a lang'o vi'a gajn'is mi'a'n kor'o'n; est'ant'e mal'proksim'a nur unu ĵet'o'n, ven'u, tial, ho mort'o! La du'a est'as la decid'it'a hor'o?

Orl.

Jes, dolĉ'a Rozalindo.

Roz.

Je mi'a fid'o, kaj plej serioz'e, kaj je ĉiu'j bel'et'a'j ĵur'o'j, kiu'j ne est'as danĝer'a'j, se vi ne plen'um'os vi'a'n promes'o'n, aŭ se vi ven'os unu minut'o'n post la decid'it'a hor'o, mi pens'os vi'n la plej kompat'ind'a mal'plen'um'ant'o de promes'o'j, kaj plej fals'a am'ant'o, kaj plej mal'ind'a je Rozalindo, kiu'n oni pov'us elekt'i el la ar'o'j da ne'fidel'ul'o'j. Tial, evit'u mi'a'n riproĉ'o'n, kaj plen'um'u vi'a'n promes'o'n.

Orl.

Mi ĝi'n plen'um'os tiel solen'e kvazaŭ vi est'us efektiv'e mi'a Rozalindo; tial, adiaŭ.

Roz.

Nu, la Temp'o est'as la mal'jun'a juĝ'ist'o kiu esplor'as pri ĉiu tia ofend'ant'o; tial, la Temp'o juĝ'u. Adiaŭ.

[Or'land'o for'ir'as.]

Cel.

Vi ja mal'bon'e kondut'is kontraŭ ni'a seks'o en vi'a am'parol'ad'o.

Roz.

Ho kuz'in'et'o, kuz'in'et'o, mi'a kar'a kuz'in'et'o, ke vi kompren'u kiel profund'e mi en'am'iĝ'is! Sed oni ne pov'us sond'i mi'a'n am'o'n: ĝi hav'as ne'kon'at'a'n fund'o'n, sam'e kiel la golf'o Portugal'a.

Cel.

Pli kred'ebl'e ĝi est'as sen'fund'a; tuj kiam vi en'verŝ'as am'o'n, la am'o el'verŝ'iĝ'os.

Roz.

Ne, tiu sam'a fil'et'o de Venus'o, kiu'n nask'is la pens'ad'o, la koler'et'o, kaj la frenez'o, tiu blind'a petol'a knab'o, kiu atak'as ĉies okul'o'j'n pro tio, ke li'a'j propr'a'j ne vid'as,—li decid'u kiel profund'e mi en'am'iĝ'is. Mi dir'as al vi, Alien'o, mi ne pov'as el'port'i la for'est'o'n de Or'land'o: mi for'ir'os por trov'i ombr'it'a'n lok'o'n kie mi pov'os sopir'i ĝis kiam li ven'os.

Cel.

Kaj mi dorm'os.

[Ambaŭ for'ir'as.]

En'ir'as Jakveso, lord'o'j, kaj arb'ar'ist'o'j.

Jak.

Kiu est'as li kiu mort'ig'is la cerv'o'n?

Lord'o.

Est'as mi, Sinjor'o.

Jak.

Ni li'n prezent'os al la Duk'o, kiel Roman'a'n venk'int'o'n, kaj est'us bon'e met'i la korn'o'j'n de la cerv'o sur li'a'n kap'o'n, por venk'o'branĉ'o. Ĉu vi ne hav'as kant'o'n, arb'ar'ist'o, por ĉi tio?

Arb.

Jes, Sinjor'o.

Jak.

Ĝi'n kant'u; la melodi'o est'as ne'grav'a, se nur ĝi far'as sufiĉ'e da bru'o.

Kant'o.

Arb.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

En'ir'as Rozalindo kaj Celio.

Roz.

Kio'n vi opini'as nun? Ĉu ne est'as jam post la du'a? Kaj Or'land'o ne ĉe'est'as!

Cel.

Mi kred'as cert'e, ke pro pur'a am'o kaj mal'trankvil'a cerb'o, li pren'is si'a'n paf'ark'o'n kaj sag'o'j'n, kaj for'ir'is por dorm'i. Rigard'u, kiu ven'as ĉi tie'n?

En'ir'as Silvi'o.

Sil.

Jun'ul'o bel'a, jen por vi send'aĵ'o:
Febino mi'a kar'a send'is ĝi'n.
La en'hav'aĵ'o'n mi ne kon'as, tamen,
Pro ŝi'a frunt’ sever'a, dum ŝi skrib'is,
Kaj akr'a manier'o, mi suspekt'as
Ke ĝi koler'a'n senc'o'n hav'as; tial
Pardon'u mi'n, sen'kulp'a'n al'port'int'o'n.

Roz.

La Pacienc'o'n mem surpriz'us tia
Leter'o, kaj ŝi lud'us fanfar'ul'o'n;
Nu, oni, kiu tio'n ĉi el'port'us,
El'port'us ĉio'n: jen ŝi mi'n sci'ig'as
Ke mi ne'bel'a, mal'ĝentil'a est'as;
Ŝi nom'as mi'n fier'a, kaj inform'as,
Ke ŝi ne pov'us am'i mi'n, se vir'o'j
Mal'mult'e'nombr'a'j kiel la feniks'o'j
Far'iĝ'us! Nu, je mi'a fid'o! Mi
Ne cel'as ŝi'a'n am'o'n! Kial do
Ŝi skrib'is al mi tiel? Vi, paŝt'ist'o,
Vi mem el'verk'is tiu'n ĉi leter'o'n.

Sil.

Ne, mi insist'as tut'e ne mi kon'as
La en'hav'aĵ'o'n. Ĝi'n Febino skrib'is.

Roz.

Ho, mal'saĝ'ul'o. Vi venk'it'a est'as
De Am'o. Mi ek'vid'is ŝi'a'n man'o'n;
Ŝi hav'as led'a'n man'o'n, kaj mal'pal'a'n;
Mi ja supoz'is ke ŝi port'as gant'o'j'n,
Sed est'is ŝi'a'j man'o'j; ŝi ja hav'as
La man'o'j'n de labor'ist'in'o. Tamen
Ne'grav'a est'as tio. Mi deklar'as
Ke ŝi ne verk'is tiu'n ĉi leter'o'n.
Ne, vir'o ĝi'n el'verk'is, kaj ĝi'n skrib'is.

Sil.

Cert'e, ŝi skrib'is ĝi'n.

Roz.

Kruel'a kaj bru'eg'a stil’ en'est'as,
Eĉ por la el'vok'ant'o'j al batal'o:
Ŝi mi'n insult'as: la vir'in'a cerb'o
Ne pov'us nask'i tia'n mal'ĝentil'a'n
Verk'aĵ'o'n, tiel etiop'a'j'n vort'o'j'n,
Pli nigr'a'j'n laŭ efekt'o ol mien'o.
Ĉu vi dezir'as aŭd'i la leter'o'n?

Sil.

Se plaĉ'as al vi, ĉar mi ne ĝi'n aŭd'is;
Pli mult'e tamen pri la kruel'ec'o
De Febineto jam aŭd'int'e.

Roz.

Aŭd'u
Laŭ kia mod'o la tiran'o skrib'is:

[leg'as]

Sil.

Ĉu vi nom'as tio'n riproĉ'eg'o?

Roz. [leg'as]

Sil.

Ĉu vi nom'as ĉi tio'n riproĉ'o?

Cel.

Ho ve, kompat'ind'a paŝt'ist'o!

Roz.

Ĉu vi li'n kompat'as? Ne, li ne merit'as kompat'o'n. Ĉu vi vol'as am'i tia'n vir'in'o'n? Jen, ŝi far'as el vi instrument'o'n, por muzik'i je vi fals'a'j'n ton'o'j'n! Tio est'as ne'el'port'ebl'a! Nu, ir'u vi'a'n voj'o'n al ŝi,—ĉar mi vid'as ke la am'o jam far'is el vi dres'it'a'n ramp'aĵ'o'n,—kaj dir'u ĉi tio'n al ŝi: ke se ŝi mi'n am'as, mi ordon'as al ŝi ke ŝi vi'n am'u; kaj se ŝi ne obe'os, mi ne ŝi'n akcept'os, escept'e se vi pro ŝi pled'os. Se vi est'as ver'a am'ant'o, for'ir'u, ne respond'ant'e; ĉar jen ven'as ali'a'j person'o'j.

[Silvi'o for'ir'as.]

En'ir'as Oliver'o.

Ol'i.

Amik'o'j, bon'a'n tag'o'n! Ĉu vi sci'as
En tiu ĉi land'part'o kie star'as
Dom'et’ de oliv'arb'o'j en'bar'it'a?

Cel.

Jes, okcident'e, en valet’ apud'a:
Ten'ant'e je la dekstr'a tiu'n vic'o'n
De salik'et'o'j, laŭ la river'et'o
Murmur'et'ant'a tie, vi al'ven'os
Al tiu et'a dom'o. Sed nun'temp'e
Neni'u ĉe ĝi est'as.

Ol'i.

Se mi juĝ'as
Laŭ pri'skrib'aĵ’ don'it'a, mi vi'n kon'as:
Ĉar oni dir'is, “La jun'ul'o est'as
Vir'in'simil'a, blond'a, kaj kondut'as
Kiel frat'in’ matur'a: la vir'in'o
Mal'alt'a est'as, kaj pli brun'vizaĝ'a
Ol si'a frat'o:” Ĉu vi mem ne est'as
La posed'ant'o de l’ serĉ'at'a dom'o?

Cel.

Sen fanfaron’ ni dir'os, jes, ni est'as.

Ol'i.

Or'land'o al vi si'n re'memor'ig'as,
Send'ant'e nun al tiu ĉi jun'ul'o
—De li nom'it'a li'a Rozalindo,—
La jen'a'n sang'kovr'it'a'n poŝ'o'tuk'o'n.
Ĉu vi li est'as?

Roz.

Jes. Pri kio do
Ni dev'us nun el tio ĉi sci'iĝ'i?

Ol'i.

Pri hont'ind'aĵ'o mi'a; se vi vol'as
De mi sci'iĝ'i kia vir’ mi est'as,
Kaj kiel, kial, kie la poŝ'tuk'o
Sang'makul'it'a est'as.

Cel.

Jes, rakont'u!

Ol'i.

Or'land'o, kiam li de vi for'ir'is,
Promes'is al vi ke post unu hor'o
Li tuj re'ven'os. Tiam tra l’ arb'ar'o,
Jen dolĉ'e jen mal'dolĉ'e medit'ant'e,
For'marŝ'is li. Aŭskult'u kio okaz'is!
Ek'rigard'ant'e flank'e'n, li ek'vid'is,—
Sub kverk'o kies branĉ'o'j'n mal'jun'ec'o
Je musk'o kovr'is, kies alt'a supr'o
Pro antikv'ec'o tut'e nud'a est'is,—
Mizer'a'n ĉifon'ul'o'n, ne'raz'it'a'n,
Kaj ne'komb'it'a'n, kiu dorm'is tie.
Kaj ĉirkaŭ li'a kol'o si'n kun'plekt'is
Serpent’ or'verd'a, kiu si'a'n kap'o'n
Al'proksim'ig'is, vigl'e minac'ant'e,
Al li'a buŝ'o. Tiam ĝi, subit'e
Or'land'o'n ek'vid'int'e, si'n mal'plekt'is,
Kaj per glit'ad’ ond'um'a, tuj for'ramp'is
Sub arb'et'aĵ'o'n. En ĉi ties ombr'o
Jen kaŭr'is leon'in'o, kies mam'o'j
Jam el'suĉ'it'a'j est'is, kun la kap'o
Sur'ter'e, rigard'ant'e kat'simil'e
Ĝis kiam ek'mov'iĝ'os la dorm'ant'o.
Ĉar est'as laŭ la reĝ'a karakter'o
De tiu best'o, ke ĝi manĝ'o'kapt'os
Neni'o'n, kio ŝajn'as jam mort'int'a.
Vid'int'e tio'n ĉi, Or'land'o ir'is
Proksim'e'n de la vir'o,—kiu est'is
La pli mal'jun'a frat'o, li'a propr'a!

Cel.

Ho, mi li'n oft'e aŭd'is parol'ant'a
Pri tiu frat'o, kaj li nom'is li'n
La plej kontraŭ'natur'a kiu iam
Ekzist'is inter hom'o'j.

Ol'i.

Just'e tiel
Li nom'is li'n, ĉar mi mem bon'e sci'as
Ke li kontraŭ'natur'a est'is.

Roz.

Sed pri
Or'land'o: Ĉu li las'is tiu'n tie
Por for'manĝ'at'a est'i de l’ mal'sat'a
Kaj mam'suĉ'it'a leon'in’?

Ol'i.

Du'foj'e
Li for'turn'iĝ'is, tio'n intenc'ant'e,
Sed bon'kor'ec’, pli nobl'a ol re'venĝ'o,
Kaj la Natur'o, pli potenc'a ol
Okaz'o rajt'ig'it'a, li'n dev'ig'is
Batal'i kontraŭ tiu leon'in'o;
Rapid'e mort'is ŝi per li'a man'o:
Kaj mez'e de la bru'a batal'ad'o
Vek'iĝ'is mi.

Cel.

Ĉu vi la frat'o est'as?

Roz.

Ĉu est'as vi do kiu'n li mem sav'is?

Cel.

Vi est'as tiu, kiu tiel oft'e
Pen'ad'is li'n mort'ig'i?

Ol'i.

Est'is mi,
Sed ne plu est'as mi la sam'a vir'o;
Kaj mi ne hont'as, al vi klar'ig'ant'e
Eĉ kia mi ja est'is, tial ke
La konvert'iĝ'o mi'a al mi don'as
Tre dolĉ'a'n sent'o'n, per kompar'o nun'a
Al tio, kio mi antaŭ'e est'is.

Roz.

Sed pri l’ poŝ'tuk'o, tiu sang'kovr'it'a?

Ol'i.

Mi tuj klar'ig'os: kiam ni kun larm'o'j
Kaj plej amik'e unu al l’ ali'a
Rakont'is ĉio'n ĝis nun okaz'int'a'n,—
Ekzempl'e, kiel mi al'ven'is tie'n,—
Mal'long'a'vort'e, li mi'n al'konduk'is
Al tiu bon'a Duk'o, kiu don'is
Vest'aĵ'o'n pur'a'n al mi, kaj nutr'aĵ'o'n,
Rekomend'ant'e mi'n je l’ am'o zorg'a
De mi'a frat'o, kiu, mi'n rapid'e
Al si'a grot'o konduk'int'e, tie
Si'n sen'vest'ig'is: kaj sur li'a brak'o
La leon'in'o est'is for'ŝir'int'a
De l’ karn'o iom; kaj la tut'a'n temp'o'n
La vund'o est'is el'las'int'a sang'o'n;
Li sven'is tiam; kaj sven'ant'e kri'is
Je Rozalindo; nu, mal'long'a'vort'e,
Mi li'n re'konsci'ig'is, kaj bandaĝ'is.
Kaj post ne'long'a temp'o, li, est'ant'e
Fort'kor'a, mi'n ĉi tie'n al vi send'is,
Eĉ kvankam ne'kon'at'a'n, por rakont'i
L’ okaz'int'aĵ'o'n tut'a'n, por ke vi
Pardon'u al li la promes'o'n li'a'n
Mal'plen'um'it'a'n; ankaŭ por trans'don'i
Poŝ'tuk'o'n tiu'n ĉi, sang'makul'it'a'n
Je li'a sang'o, al la jun'a vir'o
Paŝt'ist'a, kiu'n li ŝerc'em'e nom'as
La Rozalindo li'a.

[Rozalindo sven'as.]

Cel.

Ganimed'o!
Ho Ganimed'o! Kar'a Ganimed'o!

Ol'i.

Person'o'j mult'a'j sven'as, ek'vid'ant'e
La sang'o'n.

Cel.

Ne, pli grav'a la kial'o!
Ho, Ganimed'o! Kar'a Ganimed'o!

Ol'i.

Sed jen, li jam re'konsci'iĝ'as iom.

Roz.

Ho ke mi nur ĉe'hejm'e est'u nun!

Cel.

Ni al'konduk'os vi'n rapid'e tie'n.
Mi pet'as, ĉu vi li'n je l’ brak'o pren'os?

Ol'i.

Est'u kuraĝ'a, jun'ul'o! Ĉu vi est'as vir'o? Vi ne hav'as vir'a'n kor'o'n!

Roz.

Ne, mi konfes'as tio'n! Nu, Sinjor'o, ĉu oni ne konsent'us ke mi bon'e ŝajn'ig'is tio'n? Mi pet'as al vi, dir'u al vi'a frat'o kiel bon'e mi ŝajn'ig'is. He, ho!

Ol'i.

Ĉi tio ne est'is ŝajn'ig'ad'o: vi'a vizaĝ'kolor'o tro klar'e atest'as ke ĝi est'is real'a sufer'o.

Roz.

Ŝajn'ig'it'a, mi cert'ig'as al vi.

Ol'i.

Nu do, est'u kuraĝ'a, kaj ŝajn'ig'u la vir'ec'o'n.

Roz.

Tio'n mi far'as: sed, efektiv'e, laŭ'rajt'e mi dev'us est'i vir'in'o.

Cel.

Ven'u, vi far'iĝ'as pli kaj pli pal'a; mi pet'as al vi, ir'u hejm'e'n.

Ol'i.

Mi ir'os, ĉar mi dev'as tuj raport'i
Al mi'a frat'o, kia'manier'e
Vi li'n pardon'as, Rozalindo li'a.

Roz.

Mi el'pens'os i'o'n. Sed, mi pet'as ke vi laŭd'u al li mi'a'n ŝajn'ig'ad'o'n.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

En'ir'as Tuŝ-ŝton'o kaj Aŭdreo.

Tuŝ.

Ni trov'os okaz'o'n, Aŭdreo; est'u pacienc'a, bon'a Aŭdreo.

Aŭd.

Cert'e, la pastr'o est'is sufiĉ'e taŭg'a, spit'e ĉio, kio'n la mal'jun'a sinjor'o dir'is.

Tuŝ.

Li est'as tre mal'bon'a Sir'o Oliver'o, Aŭdreo, tre mal'bon'eg'a Sir'o Martekst. Sed, Aŭdreo, est'as jun'ul'o ĉi tie en la arb'ar'o, kiu pretend'as al vi.

Aŭd.

Jes, mi sci'as kiu li est'as; li hav'as neni'a'n rajt'o'n al mi. Jen ven'as la vir'o kiu'n vi intenc'as.

Tuŝ.

Vid'i ŝerc'em'ul'o'n est'as kvazaŭ nutr'aĵ'o kaj trink'aĵ'o al mi: je mi'a fid'o, oni, kiu hav'as bon'a'n sprit'o'n, est'as respond'ec'a; ni dev'as mok'i; ni ne pov'as ni'n de'ten'i de tio.

En'ir'as Gulielmo.

Gul.

Bon'a'n vesper'o'n, Aŭdreo.

Aŭd.

Bon'a'n vesper'o'n, Gulielmo.

Gul.

Kaj bon'a'n vesper'o'n al vi, Sinjor'o.

Tuŝ.

Bon'a'n vesper'o'n, amik'o mi'a. Re'met'u la ĉap'o'n, re'met'u la ĉap'o'n; ne, mi pet'as al vi, re'met'u la ĉap'o'n. Kiom da jar'o'j vi hav'as, amik'o mi'a?

Gul.

Du'dek kvin, Sinjor'o.

Tuŝ.

Tio est'as matur'a aĝ'o. Ĉu vi'a nom'o est'as Gulielmo?

Gul.

Gulielmo, Sinjor'o.

Tuŝ.

Bon'a nom'o. Ĉu vi nask'iĝ'is en ĉi tiu arb'ar'o?

Gul.

Jes, Sinjor'o, mi dank'as al Di'o.

Tuŝ.

“Mi dank'as al Di'o,”—bon'a respond'o. Ĉu vi est'as riĉ'a?

Gul.

Nu, do, Sinjor'o, nur iom'et'e.

Tuŝ.

“Iom'et'e” est'as bon'a, bon'eg'a, tre bon'eg'a stat'o; kaj tamen ĝi ne est'as bon'a; ĝi est'as nur iom'et'e bon'a. Ĉu vi est'as saĝ'a?

Gul.

Jes, Sinjor'o, mi hav'as lert'a'n sprit'ec'o'n.

Tuŝ.

Nu, vi bon'e respond'as. Mi nun re'memor'as sentenc'o'n jen'a'n; “la mal'saĝ'ul'o si'n pens'as saĝ'a, sed la saĝ'ul'o re'kon'as si'a'n mal'saĝ'ec'o'n.” La idol'an'a filozof'o, kiam li dezir'is manĝ'i vin'ber'o'j'n, kutim'e mal'ferm'is la lip'o'j'n kiam li al'proksim'ig'is al ili la vin'ber'o'j'n, intenc'ant'e montr'i tia'manier'e, ke vin'ber'o'j'n est'as kre'it'a'j por est'i manĝ'at'a'j, kaj lip'o'j'n por mal'ferm'iĝ'i. Vi am'as ĉi tiu'n fraŭl'in'o'n?

Gul.

Mi am'as ŝi'n, Sinjor'o.

Tuŝ.

Don'u al mi la man'o'n. Ĉu vi est'as kler'a?

Gul.

Ne, Sinjor'o.

Tuŝ.

Do, lern'u jen'e de mi: hav'i est'as hav'i; ĉar est'as retor'ik'aĵ'o, ke trink'aĵ'o, elversite el pokal'o en glas'o'n, plen'ig'as la glas'o'n, kaj mal'plen'ig'as la pokal'o'n; ĉar ĉiu el la verk'ist'o'j konsent'as ke ipse est'as tiu; nu, vi ne est'as ipse, ĉar mi mem est'as tiu.

Gul.

Kiu vi est'as, Sinjor'o?

Tuŝ.

Mi est'as tiu, kiu dev'as edz'iĝ'i je ĉi tiu vir'in'o. Tial, vi, grimac'ul'o, for'ir'u de la ĉe'est'o de ĉi tiu in'a est'aĵ'o,—de ĉi tiu vir'in'o,—aŭ, grimac'ul'o, vi pere'os; aŭ, kiel vi pli bon'e kompren'os, vi mort'os; tio est'as, mi vi'n mort'ig'os, vi'n for'ig'os; mi ŝanĝ'os vi'a'n viv'o'n en mort'o'n, vi'a'n liber'ec'o'n en sklav'ec'o'n; mi ag'os kontraŭ vi per venen'o, per baston'frap'ad'o, per glav'o; mi kontraŭ'star'os vi'n per argument'o'j; mi vi'n super'os per strategi'o; laŭ cent kvin'dek mod'o'j mi vi'n mort'ig'os. Tial, trem'u, kaj for'ir'u.

Aŭd.

Jes, far'u tio'n, bon'a Gulielmo.

Gul.

Di'o vi'n gard'u, Sinjor'o.

[Li for'ir'as.]

En'ir'as Koreno.

Kor.

Ni'a'j ge'mastr'o'j vi'n serĉ'as; ven'u, for, for!

Tuŝ.

Paŝ'et'u, Aŭdreo! Paŝ'et'u, Aŭdreo! Mi ven'os, mi ven'os.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

En'ir'as Or'land'o kaj Oliver'o.

Orl.

Ĉu est'as ebl'e ke post tiel mal'long'a kon'at'iĝ'o vi ŝi'n estim'us? ke nur vid'int'e ŝi'n, vi ŝi'n am'us? ke am'ant'e ŝi'n, vi li'n am'ind'um'us? ke li vi'n akcept'us? kaj ĉu vi daŭr'ig'os tio'n?

Ol'i.

Ne diskut'u pri la kapric'em'o de ĉi tio, nek pri ŝi'a mal'riĉ'ec'o, nek pri la mal'long'a kon'at'iĝ'o, nek la subit'a am'ind'um'ad'o, nek ŝi'a subit'a konsent'o; sed dir'u kun mi, ke mi am'as Alien'o'n; dir'u kun ŝi ke ŝi mi'n am'as: don'u vi'a'n konsent'o'n al ni ambaŭ: tio vi'n prosper'ig'os; ĉar mi don'os al vi por vi'a hered'aĵ'o la dom'o'n de mi'a patr'o, kaj ĉiom de la rent'o kiu'n Sir'o Rolando posed'is; ĉi tie mi viv'os kaj mort'os paŝt'ist'o.

Orl.

Vi hav'as mi'a'n konsent'o'n. Vi'a edz'iĝ'o okaz'u morgaŭ: tie'n mi invit'os la Duk'o'n kaj ĉiu'n el li'a'j kontent'a'j sekv'ant'o'j. Ir'u vi kaj prepar'u Alien'o'n; ĉar, rigard'u, jen ven'as mi'a Rozalindo.

En'ir'as Rozalindo.

Roz.

Di'o vi'n gard'u, frat'o mi'a.

Ol'i.

Kaj vi'n, frat'in'o mi'a.

[Li for'ir'as.]

Roz.

Ho, mi'a kar'a Or'land'o, kiel mi mal'ĝoj'as, vid'ant'e ke vi port'as vi'a'n kor'o'n en skarp'o!

Orl.

Ĝi est'as mi'a brak'o.

Roz.

Mi pens'is ke vi'a'n kor'o'n vund'is la ung'eg'o'j de leon'o.

Orl.

Ĝi est'as vund'it'a, sed de vir'in'a'j okul'o'j.

Roz.

Ĉu vi'a frat'o rakont'is al vi kia'manier'e mi ŝajn'ig'is sven'ad'o'n, kiam li montr'is al mi vi'a'n poŝ'tuk'o'n?

Orl.

Jes, kaj ankoraŭ pli mir'ind'a'j'n afer'o'j'n.

Roz.

Ho, mi sci'as kio'n vi intenc'as: jes, ĝi est'as ver'a; neniam est'is io tiel subit'a, escept'e de brut'o'batal'o, aŭ tiu fanfaron'a dir'aĵ'o de Cezar'o, “Mi ven'is, vid'is, venk'is.” Ĉar tuj kiam vi'a frat'o kaj mi'a frat'in'o renkont'is unu la ali'a'n, ili reciprok'e si'n rigard'is; tuj kiam ili rigard'is unu la ali'a'n, ili reciprok'e si'n am'is, tuj kiam ili am'is unu la ali'a'n, ili reciprok'e sopir'is; tuj kiam ili sopir'is, ili serĉ'is la kial'o'n, kaj el'trov'int'e la kial'o'n, ili serĉ'is la kurac'il'o'n; per tia'j grad'o'j ili far'is ŝtup'ar'o'n al edz'iĝ'o, kiu'n ili sen'prokrast'e supr'e'n ir'os; ili am'as fervor'eg'e; kaj vol'as est'i kun'e; baston'eg'o'j ne pov'as ili'n apart'ig'i.

Orl.

Ili edz'iĝ'os morgaŭ, kaj mi invit'os la Duk'o'n al la edz'iĝ'o. Sed ho, kiel mal'dolĉ'e est'as en'rigard'i en feliĉ'ec'o'n per la okul'o'j de ali'a vir'o! Ju pli mi pens'os morgaŭ ke mi'a frat'o, ating'int'e tio'n, kio'n li dezir'as, est'os feliĉ'a, des pli mi est'os kiel ebl'e plej mal'ĝoj'a!

Roz.

Ĉu mi ne pov'os morgaŭ far'i al vi serv'o'n, anstataŭ'ant'e Rozalindon?

Orl.

Mi ne pov'as plu viv'i per la pens'ad'o.

Roz.

Tial mi ne plu vi'n enu'ig'os per van'a parol'ad'o. Sci'iĝ'u tial, ĉar nun mi parol'as serioz'e, ke mi sci'as ke vi est'as sinjor'o kun bon'a inteligent'o. Mi ne dir'as ĉi tio'n por ke vi estim'u mi'a'n sci'ad'o'n, ĉar mi dir'as ke mi sci'as tio'n; mi dezir'as de vi nur tiom da estim'o, kiom vi'n dev'ig'as kred'i je mi, por help'i mi'n, ne por gajn'i al mi laŭd'o'n. Kred'u, do, mi pet'as, ke mi pov'as el'far'i strang'aĵ'o'j'n. De'post kiam mi hav'is tri jar'o'j'n, mi oft'e inter'parol'is kun magi'ist'o, majstr'o en li'a art'o, tamen ne kondamn'ind'a. Se vi ja am'as Rozalindon tiel kor'e, kiel vi'a gest'o atest'as, vi edz'iĝ'os je ŝi tiam, kiam vi'a frat'o edz'iĝ'os je Alien'o. Mi sci'as kia'manier'e la mal'bon'ŝanc'o ŝi'n prem'eg'as, kaj ne est'as ne'ebl'e al mi, se ne est'os mal'oportun'e al vi, ŝi'n met'i antaŭ vi'a'j'n okul'o'j'n morgaŭ, en ŝi'a hom'a form'o, tut'e sen danĝer'o.

Orl.

Ĉu vi parol'as kun serioz'a intenc'o?

Roz.

Jes, je mi'a viv'o; kiu'n mi alt'e taks'as, kvankam mi dir'as ke mi est'as magi'ist'o. Tial, vi'n plej bel'e vest'u; invit'u vi'a'j'n amik'o'j'n; ĉar se vi dezir'as edz'iĝ'i morgaŭ, vi pov'os; kaj je Rozalindo, se vi dezir'as.

En'ir'as Silvi'o kaj Febino.

Rigard'u, jen ven'as am'ant'in'o mi'a, kaj am'ant'o ŝi'a.

Feb.

Jun'ul'o, vi tre mal'ĝentil'a est'is,
Montr'int'e tiu'n leter'et'o'n mi'a'n.

Roz.

Ne'grav'a tio est'as; mi dezir'as
Malic'a, mal'ĝentil'a al vi ŝajn'i;
Jen sekv'as vi'n paŝt'ist'o tre fidel'a;
Rigard'u, am'u li'n; li vi'n ador'as.

Feb.

Paŝt'ist'o, dir'u kio l’ am'o est'as.

Sil.

El larm'o'j kaj sopir'o'j ĝi konsist'as;
Kaj tia por Febino est'as mi.

Feb.

Por Ganimed'o, tia est'as mi.

Orl.

Por Rozalindo, tia est'as mi.

Roz.

Ne tia, por vir'in'o, est'as mi.

Sil.

El fid'o kaj serv'em'o ĝi konsist'as;
Kaj tia por Febino est'as mi.

Feb.

Por Ganimed'o, tia est'as mi.

Orl.

Por Rozalindo, tia est'as mi.

Roz.

Ne tia, por vir'in'o, est'as mi.

Sil.

El fantazi'o tut'e ĝi konsist'as;
Kaj tut'e el sopir'o'j kaj pasi'o,
El ador'ad'o kaj el serv'em'ad'o,
El humil'ec'o, kaj el pacienc'o,
Kaj el mal'pacienc'o, kaj pur'ec'o,
El la prov'ad'o kaj el rigard'ad'o;
Kaj tia por Febino est'as mi.

Feb.

Por Ganimed'o, tia est'as mi.

Orl.

Por Rozalindo, tia est'as mi.

Roz.

Ne tia, por vir'in'o, est'as mi.

Feb.

Se tio est'as ver'a, kial vi
Mi'n mal'aprob'as, ĉar mi am'as vi'n?

Sil.

Se tio est'as ver'a, kial vi
Mi'n mal'aprob'as ĉar mi am'as vi'n?

Orl.

Se tio est'as ver'a, kial vi
Mi'n mal'aprob'as ĉar mi am'as vi'n?

Roz.

Al kiu vi parol'as, dir'ant'e “Kial vi mi'n mal'aprob'as ĉar mi am'as vi'n?”

Orl.

Al ŝi for'est'ant'a, ne aŭd'ant'a.

Roz.

Mi pet'as al vi, neniom plu da ĉi tio; ĝi simil'as la blek'ad'o de Irlandaj lup'o'j kontraŭ la lun'o. [al Sil.] Mi help'os al vi se mi pov'as. [al Feb.] Mi edz'iĝ'os je vi, se iam mi edz'iĝ'os je vir'in'o, kaj mi ja edz'iĝ'os morgaŭ. [al Orl.] Mi vi'n kontent'ig'os, se iam mi iu'n ajn kontent'ig'is, kaj vi morgaŭ edz'iĝ'os. [al Sil.] Mi vi'n kontent'ig'os, se tio, kio al vi plaĉ'as, vi'n kontent'ig'as, kaj morgaŭ vi edz'iĝ'os. [al Orl.] Se vi am'as Rozalindon, ven'u al la rendevu'o. [al Sil.] Se vi am'as Febinon, ven'u al la rendevu'o; kaj, ĉar mi am'as neniu'n vir'in'o'n, mi ven'os al la rendevu'o. Tial, adiaŭ: mi don'is al vi ordon'o'j'n.

Sil.

Mi ne for'est'os, se mi viv'os.

Feb.

Nek mi.

Orl. Nek mi.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

En'ir'as Tuŝ-ŝton'o kaj Aŭdreo.

Tuŝ.

Morgaŭ est'os la ĝoj'a tag'o, Aŭdreo; morgaŭ ni edz'iĝ'os.

Aŭd.

Kaj mi tut'kor'e tio'n dezir'as; kaj esper'as ke la dezir'o est'i edz'ig'it'a vir'in'o est'as neni'a mal'honest'a dezir'o. Jen ven'as du el la paĝi'o'j de la for'pel'it'a Duk'o.

En'ir'as du paĝi'o'j.

Unu'a Paĝi'o.

Bon'e renkont'it'a, honest'a sinjor'o.

Tuŝ.

Je mi'a fid'o, bon'e renkont'it'a. Ven'u, sid'iĝ'u, sid'iĝ'u, kaj kant'u.

Du'a Paĝi'o.

Ni est'as je vi'a dispon'o: sid'iĝ'u inter ni.

Unu'a Paĝi'o.

Ĉu ni tuj komenc'u, ne tus'int'e, ne kraĉ'int'e, ne dir'int'e ke ni est'as raŭk'a'j, kio est'as nur la prolog'o al mal'bon'son'a voĉ'o?

Du'a Paĝi'o.

Cert'e, cert'e; kaj ambaŭ en akord'o, kiel du cigan'o'j sur ĉeval'o.

Kant'o

Tuŝ.

Ver'e, jun'a'j sinjor'o'j, kvankam est'is neni'a grand'a material'o en la kant'et'o, tamen la ari'o est'is tre mal'bel'son'a.

Unu'a Paĝi'o.

Vi vi'n tromp'as, Sinjor'o; ni kant'is laŭ'takt'e, kaj ne perd'is la takt'o'temp'o'n.

Tuŝ.

Je mi'a fid'o, jes; mi pens'as la temp'o'n perd'it'a, dum kiu mi aŭd'is tiel mal'sprit'a'n kant'o'n! Adiaŭ; kaj Di'o pli'bon'ig'u al vi la voĉ'o'j'n. Ven'u, Aŭdreo.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

En'ir'as la Duk'o, Amienso, Jakveso, Or'land'o, Oliver'o, kaj Celio.

La Duk'o.

Or'land'o, ĉu vi kred'as ke l’ jun'ul'o
El'far'os ĉio'n, kio'n li promes'is?

Orl.

Ho, jen mi kred'as, jen mi ne ĝi'n kred'as;
Simil'e ja al tiu, kiu tim'as
Ke li esper'as, dum li sci'as ke
Li tim'as.

En'ir'as Rozalindo, Silvi'o, kaj Febino.

Roz.

Est'u pacienc'a, dum
Mi cit'as la kontrakt'o'n: do, vi dir'as
Ke, se mi al'konduk'os Rozalindon,
Vi don'os ŝi'n al tiu ĉi Or'land'o?

La Duk'o.

Mi cert'e don'us ŝi'n, se mi posed'us
Reĝ'land'o'j'n por kun'don'i.

Roz.

Kaj vi dir'as
Ke vi akcept'os ŝi'n, al'konduk'it'a'n?

Orl.

Mi cert'e ŝi'n akcept'us, se mi est'us
La reĝ'o de eĉ ĉiu'j reĝ'o'land'o'j.

Roz.

Vi dir'as, ke kun mi vi edz'in'iĝ'os,
Se mi konsent'os?

Feb.

Jes, mi edz'in'iĝ'os,
Kun vi, eĉ se mi mort'us hor'o'n post'e.

Roz.

Se vi rifuz'os je mi'n edz'in'iĝ'i,
Vi don'os vi'n al la paŝt'ist’ fidel'a?

Feb.

Kontrakt'o tio est'as.

Roz.

Se ŝi konsent'os, vi Febinon pren'os?

Sil.

Eĉ kvankam hav'i ŝi'n la mort'o est'us!

Roz.

El'far'i ĉio'n ĉi mi jam promes'is:
Plen'um'u, Duk'o, la promes'o'n vi'a'n,
Ke vi fil'in'o'n don'os. Vi, Or'land'o,
Plen'um'u vi'a'n, ke vi ŝi'n akcept'os:
Kaj vi, Febino, ke vi edz'in'iĝ'os
Je mi, aŭ rifuz'int'e mi'n, ke vi
Je tiu ĉi paŝt'ist'o edz'in'iĝ'os:
Silvi'o, vi plen'um'u vi'a'n, ke vi
Je ŝi edz'iĝ'os, se ŝi mi'n rifuz'os:
Kaj de ĉi tie mi for'ir'os nun
Por ĉio'n ĉi efektiv'ig'i bon'e.

[Rozalindo kaj Celio for'ir'as.]

La Duk'o.

En tiu ĉi jun'ul'o mi re'kon'as
Ja kelk'a'j'n trajt'o'j'n de l’ fil'in'o mi'a.

Orl.

Ho, vi'a moŝt'o, kiam mi unu'e
Li'n vid'is, mi supoz'is ke li est'as
La frat'o de l’ fil'in'o vi'a. Tamen,
Nask'iĝ'is en l’ arb'ar'o la jun'ul'o,
Kaj li'n instru'is, pri la element'o'j
De mult'a'j risk'a'j stud'o'j, li'a onkl'o,
Tre fam'a magi'ist'o li li'n nom'as,
Kaŝ'it'a ie ajn en la arb'ar'o.

En'ir'as Tuŝ-ŝton'o kaj Aŭdreo.

Jak.

Cert'e, ali'a super'akv'eg'o okaz'os, kaj ĉi tiu'j du'o'j ven'as el la arke'o. Jen ven'as par'o da tre strang'a'j best'o'j, kiu'j'n en ĉiu lingv'o oni nom'as ŝerc'em'ul'o'j.

Tuŝ.

Mi salut'as vi'n ĉiu'j'n.

Jak.

Vi'a moŝt'o, li'n bon'ven'u: ĉi tiu est'as la mult'kolor'ul'o kiu'n mi oft'e renkont'is en la arb'ar'o. Li ĵur'as ke li antaŭ'e est'is kort'eg'an'o.

Tuŝ.

Se iu dub'as pri tio, li mi'n prov'u. Mi est'as danc'int'a; mi est'as flat'int'a sinjor'in'o'n; mi est'is diplomat'a kun mi'a amik'o, kaj glat'parol'em'a kun mi'a mal'amik'o; mi ruin'ig'is tri tajlor'o'j'n; mi hav'is kvar mal'pac'o'j'n, kaj preskaŭ duel'is pri unu.

Jak.

Kaj kiel vi re'e pac'iĝ'is?

Tuŝ.

Nu, ni renkont'is unu la ali'a'n, kaj trov'is ke la mal'pac'o est'as je la sep'a kial'o.

Jak.

Kiel, je la sep'a kial'o? Vi'a moŝt'o, ŝat'u ĉi tiu'n vir'o'n.

La Duk'o.

Mi tre li'n ŝat'as.

Tuŝ.

Di'o vi'n rekompenc'u, vi'a moŝt'o; mi vol'as la sam'a'n al vi; mi ven'as ĉi tie'n, inter la ali'a'j edz'iĝ'em'ul'o'j, por ĵur'i kaj por ĵur'o'romp'i, tiel, kiel la edz'ig'o kun'lig'as, kaj la natur'o dis'romp'as: ŝi est'as mal'alt'valor'a virg'ul'in'o, Sinjor'o, mal'bel'aĵ'o, Sinjor'o, sed mi'a propr'a; est'as kompat'ind'a humor'o mi'a, Sinjor'o, pren'i tio'n, kio'n neni'u ali'a dezir'as; sufiĉ'eg'a ĉast'ec'o, kiel avar'ul'o, loĝ'as en mal'bon'a dom'o, Sinjor'o; sam'e kiel la perl'o trov'iĝ'as en la mal'pur'a ostr'o.

La Duk'o.

Je mi'a fid'o, li est'as tre rapid'pens'a, kaj sentenc'o'plen'a.

Tuŝ.

Laŭ la sag'o de l’ ŝerc'em'ul'o, Sinjor'o, kaj ali'a'j simil'a'j dolor'o'j.

Jak.

Sed, pri la sep'a kial'o; kia'manier'e vi trov'is la mal'pac'o'n je la sep'a kial'o?

Tuŝ.

Je mensog'o sep'obl'e mal'proksim'a:—star'u pli graci'e, Aŭdreo:—jen'e, Sinjor'o: mi mal'aprob'is la barb'form'o'n de iu kort'eg'an'o: li send'is al mi sci'ig'o'n, ke, se mi opini'as ke la barb'o ne est'as bon'e tond'it'a, li mem ĝi'n opini'as bon'e tond'it'a; tio'n ĉi oni nom'as la Respond'o Ĝentil'a: Se mi re'e anonc'us al li ke mi mal'aprob'as la form'o'n, li send'us al mi sci'ig'o'n ke li ĝi'n tond'is laŭ tia mod'o, kia plaĉ'as al li; ĉi tio'n oni nom'as la Sarkasm'o Modest'a. Se re'e mi mal'aprob'us, li mal'estim'us mi'a'n juĝ'pov'o'n; ĉi tio'n oni nom'as la Respond'o Mal'afabl'a. Se re'e mi dir'us “Ĝi ne est'as bon'e tond'it'a,” li respond'us, ke mi ne parol'as la ver'o'n: ĉi tio'n oni nom'as la Riproĉ'o Kuraĝ'a. Se re'e, “Ĝi ne est'as bon'e tond'it'a,” li respond'us, ke mi mensog'as: ĉi tio'n oni nom'as la Kontraŭ'aĵ'o Mal'pac'em'a: kaj tiel plu, ĝis la Mensog'o Cirkonstanc'a, kaj la Mensog'o Rekt'a.

Jak.

Kaj kiel oft'e vi dir'is ke la barb'o ne est'as bon'e tond'it'a?

Tuŝ.

Mi ne kuraĝ'is ir'i pli antaŭ'e'n ol ĝis la Mensog'o Cirkonstanc'a, kaj li ne kuraĝ'is mi'n akuz'i je la Mensog'o Rekt'a; tial ni reciprok'e prov'is ni'a'n lert'ec'o'n je la glav'o'j, kaj dis'ir'is.

Jak.

Ĉu vi pov'as nun nom'i laŭ'vic'e la grad'o'j'n de la mensog'o?

Tuŝ.

Ho, ni mal'pac'ad'as laŭ pres'it'a'j libr'o'j; sam'e kiel vi hav'as libr'o'j'n pri ĝentil'a'j manier'o'j. Mi nom'os por vi la grad'o'j'n. La unu'a est'as la Respond'o Ĝentil'a; la du'a, la Sarkasm'o Modest'a; la tri'a, la Respond'o Mal'afabl'a; la kvar'a, la Riproĉ'o Kuraĝ'a; la kvin'a, la Kontraŭ'aĵ'o Mal'pac'em'a; la ses'a, la Mensog'o Cirkonstanc'a; la sep'a, la Mensog'o Rekt'a. Ĉiu'j'n ĉi oni pov'as evit'i, escept'e de la Mensog'o Rekt'a; kaj oni pov'as evit'i ankaŭ tio'n, per la vort'o “se.” Mi sci'iĝ'is pri mal'pac'o kiu'n sep juĝ'ist'o'j ne pov'is pac'ig'i, sed kiam la mal'pac'iĝ'int'o'j mem renkont'is unu la ali'a'n, unu el ili el'pens'is pri iu “se,” jen'e: “Se vi dir'is tio'n, mi dir'is tio'n ĉi.” kaj ili man'prem'is, kaj ĵur'is ke ili est'os frat'o'j. La “se” est'as la sol'a pac'ig'ant'o; mult'e da bon'o en'est'as en “se.”

Jak.

Ĉu li ne est'as bon'eg'ul'o, vi'a moŝt'o? Li est'as tiel saĝ'a pri io ajn, tamen li est'as ŝerc'em'ul'o.

La Duk'o.

Li uz'as si'a'n ŝerc'em'o'n por en'log'il'o, kaj kaŝ'at'e post tio, li paf'as per si'a sprit'ec'o.

En'ir'as Himen'o, Rozalindo, kaj Celio.

[Son'as mal'laŭt'a muzik'o]

Him.

Roz.

[al la Duk'o] Al vi mi don'as mi'n, est'ant'e vi'a.
[al Orl.] Al vi mi don'as mi'n, est'ant'e vi'a.

La Duk'o.

Se ver'e dir'as la vid'ad'o,
Vi est'as la fil'in'o mi'a.

Orl.

Se ver'e dir'as la vid'ad'o,
Vi est'as mi'a Rozalindo.

Feb.

Nu, pro l’ aspekt'o vi'a,
Adiaŭ, am'o mi'a.

Roz.

Neniu'n patr'o'n vol'as mi, krom vi.
Neniu'n edz'o'n vol'as mi, krom vi.
Mi ne edz'iĝ'os je vir'in’, krom vi.

Him.

Kant'o

La Duk'o.

Nev'in'o kar'a, est'u tre bon'ven'a,
Bon'ven'a kiel la fil'in'o mi'a.

Feb.

Mi ne insist'os ke vi est'u mi'a,
Al vi mi'n lig'as fidel'ec'o vi'a.

En'ir'as Jakveso de Bojz.

Jak. de B.

Aŭskult'u al mi du aŭ tri minut'o'j'n:
Ĉar mi la du'a fil'o ver'e est'as
De Sir’ Roland’ mal'jun'a, kaj mi port'as
Nov'aĵ'o'n jen'a'n al ĉi tiu bon'a
Kun'ven'o: nom'e, Duk'o Frederik'o,
Aŭd'int'e kiel ĉiu'tag'e ven'as
Al tiu ĉi arb'ar’ alt'rang'a'j vir'o'j,
Potenc'a'j ankaŭ, tuj arme'o'n pov'a'n
Ekip'is, kiu sub konduk'o li'a
Jam est'is tie'n ĉi al'marŝ'ad'ant'a,
Cel'ant'e kapt'i kaj mort'ig'i tiu'n,
La frat'o'n li'a'n. Al l’ arb'ar'o'rand'o
Li ven'is, kaj renkont'is, per hazard'o,
Religi'ul'o'n bon'a'n kaj mal'jun'a'n,
Kaj kun li iom inter'parol'int'e
La Duk'o est'is tuj forkonvertata,
De si'a cel'o, kaj de l’ mond'o mem.
Li don'is testament'e si'a'n kron'o'n
Al l’ ekzil'it'a frat'o, kaj re'don'is
Al ĉiu kun la frat'o ekzil'it'a
La posed'aĵ'o'j'n li'a'j'n, kaj bien'o'j'n.
Ke tio ĉi la ver'o nepr'e est'as
Je mi'a viv'o mi al vi atest'as.

La Duk'o.

Bon'ven'u, jun'a vir'o! Je l’ edz'iĝ'o
De vi'a'j frat'o'j bon'e vi prezent'a
Al unu la bien'o'n de'ten'it'a'n,
Al la ali'a vast'a'n duk'o'land'o'n.
Unu'e en l’ arb'ar'o ni plen'um'u
Ĉi tio'n bon'e tie komenc'it'a'n,
Kaj post'e, ĉiu el la ar'o gaj'a
Kun mi la tag'o'j'n vintr'a'j'n el'port'int'e,
Kaj nokt'o'j'n vintr'a'j'n, kun mi part'o'pren'os
La bon'o'n de l’ bon'ŝanc'o re'ven'int'a,
Laŭ si'a stat'o. Dum'e, ni forges'u
Ĉi tiu'n nov'e al'ven'int'a'n rang'o'n,
Kaj tuj komenc'u la kamp'ar'a'n fest'o'n.
Muzik'o son'u! Vi, ge'edz'o'j nov'a'j,
Ĝoj'eg'e danc'u, est'u facil'mov'a'j.

Jak.

Sinjor'o,—laŭ permes'o vi'a bon'a,—
Se mi vi'n prav'e aŭd'is, vi anonc'is
Ke l’ Duk'o, for'las'int'e kort'eg'viv'o'n,
Religi'ul'o ĵus far'iĝ'is?

Jak de B.

Jes,

Jak.

Mi ir'os al li: oni pov'as aŭd'i
Kaj lern'i mult'e de konvert'iĝ'int'o'j.
[al la Duk'o] Mi don'as vi'n al vi'a rang’ antaŭ'a,
Vi ĝi'n merit'as pro la pacienc'o
Kaj pro la virt'o vi'a. [al Orl.] Vi'n mi don'as
Al am'o kiu'n fidel'ec'o gajn'as:
[al Ol'i.] Vi'n al la am'o vi'a, kaj bien'o'j,
Kaj kun'lig'int'o'j. [al Tuŝ.] Vi'n al mal'pac'ad'o,
Mi testament'e don'as: vi proviz'is
Por amvojaĝ’ nur du monat'o'j'n long'a.
Do, ir'u tiel al la ĝoj'o'j vi'a'j:
Mal'sam'a'j al danc'temp'o'j est'as mi'a'j.

La Duk'o.

Rest'u, Jakveso, rest'u!

Jak.

Ne por ĉe'est'i fest'o'n: mi atend'os
En vi'a grot'o kio'n ajn vi send'os.

[Li for'ir'as.]

La Duk'o.

Daŭr'ig'u! Nun komenc'u ni'a fest'o,
Kiel fin'iĝ'os ĝi,—en ĝoj'atest'o!

[Oni danc'as.]

Roz.

Ne est'as laŭ la mod'o ke la sinjor'in'o dir'u la epilog'o'n; sed tio ne est'as pli mal'bon'mod'a ol ke la sinjor'o dir'u la prolog'o'n. Se est'as ver'e ke bon'a vin'o ne bezon'as vin'ber'branĉ'o'n, est'as ver'e ke bon'a teatr'aĵ'o bezon'as neniu'n epilog'o'n; tamen por bon'a vin'o oni ja uz'as bon'a'j'n vin'ber'branĉ'o'j'n, kaj bon'a'j teatr'aĵ'o'j far'iĝ'as des pli bon'a'j per help'o de bon'a'j epilog'o'j. En kia stat'o mi do est'as, nek est'ant'e bon'a epilog'ist'o, nek pov'ant'e far'i mi'n plaĉ'ant'a al vi pro bon'a teatr'aĵ'o! Mi ne est'as vest'it'a kiel almoz'ul'o, tial ne dec'os ke mi pet'u kvazaŭ por almoz'o'j; mi'a metod'o est'as, vi'n en'sorĉ'i; kaj mi komenc'os je la vir'in'o'j. Mi rekomend'as al vi, ho Sinjor'in'o'j, pro la am'o kiu'n vi sent'as al vir'o'j, ke vi aprob'u tiom de la teatr'aĵ'o, kiom plaĉ'as al vi: kaj mi rekomend'as al vi, ho Sinjor'o'j, pro la am'o kiu'n vi sent'as al vir'in'o'j,—ĉar mi rimark'as per vi'a'j afekt'a'j rid'et'o'j ke neni'u el vi mal'am'as ili'n,—ke, inter vi kaj la vir'in'o'j, la teatr'aĵ'o plaĉ'u al vi. Se mi est'us vir'in'o, mi kis'us ĉiu'n el vi, kies barb'o plaĉ'as al mi, kies vizaĝ'haŭt'o'n mi admir'as, kaj kies el'spir'o'n mi ne mal'ŝat'as: kaj, pro mi'a afabl'a propon'o, mi est'as cert'a ke ĉiu el vi, kiu hav'as bon'a'n barb'o'n, bon'a'n vizaĝ'haŭt'o'n, kaj dolĉ'a'n el'spir'o'n, volont'e, kiam mi klin'iĝ'as antaŭ vi, dir'os al mi adiaŭ.

[Ĉiu'j for'ir'as.]

  
  
  
  
  
  
End of Project Gutenberg's Kiel placas al vi, by William Shakespeare  
  
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK KIEL PLACAS AL VI ***  
  
***** This file should be named 61103-h.htm or 61103-h.zip *****  
This and all associated files of various formats will be found in:  
        http://www.gutenberg.org/6/1/1/0/61103/  
  
Produced by Andrew Sly, Miroslav Malovec and the Online  
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net (This  
book was produced from images made available by the  
HathiTrust Digital Library.)  
  
Updated editions will replace the previous one--the old editions will  
be renamed.  
  
Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright  
law means that no one owns a United States copyright in these works,  
so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United  
States without permission and without paying copyright  
royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part  
of this license, apply to copying and distributing Project  
Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm  
concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,  
and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive  
specific permission. If you do not charge anything for copies of this  
eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook  
for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports,  
performances and research. They may be modified and printed and given  
away--you may do practically ANYTHING in the United States with eBooks  
not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the  
trademark license, especially commercial redistribution.  
  
START: FULL LICENSE  
  
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE  
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK  
  
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free  
distribution of electronic works, by using or distributing this work  
(or any other work associated in any way with the phrase "Project  
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full  
Project Gutenberg-tm License available with this file or online at  
www.gutenberg.org/license.  
  
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project  
Gutenberg-tm electronic works  
  
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm  
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to  
and accept all the terms of this license and intellectual property  
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all  
the terms of this agreement, you must cease using and return or  
destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your  
possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a  
Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound  
by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the  
person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph  
1.E.8.  
  
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be  
used on or associated in any way with an electronic work by people who  
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few  
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works  
even without complying with the full terms of this agreement. See  
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project  
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this  
agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm  
electronic works. See paragraph 1.E below.  
  
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the  
Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection  
of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual  
works in the collection are in the public domain in the United  
States. If an individual work is unprotected by copyright law in the  
United States and you are located in the United States, we do not  
claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,  
displaying or creating derivative works based on the work as long as  
all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope  
that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting  
free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm  
works in compliance with the terms of this agreement for keeping the  
Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily  
comply with the terms of this agreement by keeping this work in the  
same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when  
you share it without charge with others.  
  
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern  
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are  
in a constant state of change. If you are outside the United States,  
check the laws of your country in addition to the terms of this  
agreement before downloading, copying, displaying, performing,  
distributing or creating derivative works based on this work or any  
other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no  
representations concerning the copyright status of any work in any  
country outside the United States.  
  
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:  
  
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other  
immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear  
prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work  
on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the  
phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed,  
performed, viewed, copied or distributed:  
  
  This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and  
  most other parts of the world at no cost and with almost no  
  restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it  
  under the terms of the Project Gutenberg License included with this  
  eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the  
  United States, you'll have to check the laws of the country where you  
  are located before using this ebook.  
  
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is  
derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not  
contain a notice indicating that it is posted with permission of the  
copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in  
the United States without paying any fees or charges. If you are  
redistributing or providing access to a work with the phrase "Project  
Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply  
either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or  
obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm  
trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.  
  
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted  
with the permission of the copyright holder, your use and distribution  
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any  
additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms  
will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works  
posted with the permission of the copyright holder found at the  
beginning of this work.  
  
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm  
License terms from this work, or any files containing a part of this  
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.  
  
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this  
electronic work, or any part of this electronic work, without  
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with  
active links or immediate access to the full terms of the Project  
Gutenberg-tm License.  
  
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,  
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including  
any word processing or hypertext form. However, if you provide access  
to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format  
other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official  
version posted on the official Project Gutenberg-tm web site  
(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense  
to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means  
of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain  
Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the  
full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1.  
  
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,  
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works  
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.  
  
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing  
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works  
provided that  
  
* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from  
  the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method  
  you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed  
  to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has  
  agreed to donate royalties under this paragraph to the Project  
  Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid  
  within 60 days following each date on which you prepare (or are  
  legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty  
  payments should be clearly marked as such and sent to the Project  
  Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in  
  Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg  
  Literary Archive Foundation."  
  
* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies  
  you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he  
  does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm  
  License. You must require such a user to return or destroy all  
  copies of the works possessed in a physical medium and discontinue  
  all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm  
  works.  
  
* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of  
  any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the  
  electronic work is discovered and reported to you within 90 days of  
  receipt of the work.  
  
* You comply with all other terms of this agreement for free  
  distribution of Project Gutenberg-tm works.  
  
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project  
Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than  
are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing  
from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and The  
Project Gutenberg Trademark LLC, the owner of the Project Gutenberg-tm  
trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below.  
  
1.F.  
  
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable  
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread  
works not protected by U.S. copyright law in creating the Project  
Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm  
electronic works, and the medium on which they may be stored, may  
contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate  
or corrupt data, transcription errors, a copyright or other  
intellectual property infringement, a defective or damaged disk or  
other medium, a computer virus, or computer codes that damage or  
cannot be read by your equipment.  
  
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right  
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project  
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project  
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all  
liability to you for damages, costs and expenses, including legal  
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT  
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE  
PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE  
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE  
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR  
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH  
DAMAGE.  
  
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a  
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can  
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a  
written explanation to the person you received the work from. If you  
received the work on a physical medium, you must return the medium  
with your written explanation. The person or entity that provided you  
with the defective work may elect to provide a replacement copy in  
lieu of a refund. If you received the work electronically, the person  
or entity providing it to you may choose to give you a second  
opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If  
the second copy is also defective, you may demand a refund in writing  
without further opportunities to fix the problem.  
  
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth  
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO  
OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT  
LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.  
  
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied  
warranties or the exclusion or limitation of certain types of  
damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement  
violates the law of the state applicable to this agreement, the  
agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or  
limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or  
unenforceability of any provision of this agreement shall not void the  
remaining provisions.  
  
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the  
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone  
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in  
accordance with this agreement, and any volunteers associated with the  
production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm  
electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,  
including legal fees, that arise directly or indirectly from any of  
the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this  
or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or  
additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any  
Defect you cause.  
  
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm  
  
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of  
electronic works in formats readable by the widest variety of  
computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It  
exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations  
from people in all walks of life.  
  
Volunteers and financial support to provide volunteers with the  
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's  
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will  
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project  
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure  
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future  
generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see  
Sections 3 and 4 and the Foundation information page at  
www.gutenberg.org  
  
  
  
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation  
  
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit  
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the  
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal  
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification  
number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by  
U.S. federal laws and your state's laws.  
  
The Foundation's principal office is in Fairbanks, Alaska, with the  
mailing address: PO Box 750175, Fairbanks, AK 99775, but its  
volunteers and employees are scattered throughout numerous  
locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt  
Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up to  
date contact information can be found at the Foundation's web site and  
official page at www.gutenberg.org/contact  
  
For additional contact information:  
  
    Dr. Gregory B. Newby  
    Chief Executive and Director  
    gbnewby@pglaf.org  
  
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg  
Literary Archive Foundation  
  
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide  
spread public support and donations to carry out its mission of  
increasing the number of public domain and licensed works that can be  
freely distributed in machine readable form accessible by the widest  
array of equipment including outdated equipment. Many small donations  
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt  
status with the IRS.  
  
The Foundation is committed to complying with the laws regulating  
charities and charitable donations in all 50 states of the United  
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a  
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up  
with these requirements. We do not solicit donations in locations  
where we have not received written confirmation of compliance. To SEND  
DONATIONS or determine the status of compliance for any particular  
state visit www.gutenberg.org/donate  
  
While we cannot and do not solicit contributions from states where we  
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition  
against accepting unsolicited donations from donors in such states who  
approach us with offers to donate.  
  
International donations are gratefully accepted, but we cannot make  
any statements concerning tax treatment of donations received from  
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.  
  
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation  
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other  
ways including checks, online payments and credit card donations. To  
donate, please visit: www.gutenberg.org/donate  
  
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works.  
  
Professor Michael S. Hart was the originator of the Project  
Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be  
freely shared with anyone. For forty years, he produced and  
distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of  
volunteer support.  
  
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed  
editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in  
the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not  
necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper  
edition.  
  
Most people start at our Web site which has the main PG search  
facility: www.gutenberg.org  
  
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,  
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary  
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to  
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.